Студенттің өзіндік жұмысы
Факультет: Медико-профилактика ісі Дисциплина: Жұқпалы аурулар
Курс: 3
Топ: 303
Тақырыбы: Ішектің проттозойлық инвазиясы (амебиаз,балантидиаз) ы
Орындау әдісі: Реферат ы б
Орындаған: Султанов Асет ы
2015-2016 оқу жылы
Жоспар:
Кіріспе
Негізгі бөлім
а) Амебиаз қоздырғышы.
б)Амебиаз тарихи мәліметтер,этиологиясы, эпидемиологиясы, патогенездік және патологиялық анатомиясы
в) Клиникалық көрінісі, алдын алу шаралары.
г)Балантидиаз қоздырғышы.Этиологиясы, эпидемиологиясы,патогенезі.
д) Клиникалық көрінісі,асқынуы,диагностикасы, алдын алу шаралары.
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Амебиаз бүкіл дүние жүзінде тіркелген. Жер шары тұрғындарының 1% зақымдаған, бірақ жұқтырғандардың жалпы санының 10% айқын клиникамен тіркелген. Ең жоғары ауру көрсеткіші тропикалық және субтропикалық климаты бар мемлекеттерге болады. Азия және Африка мемлекеттерінде тұрғындардың зақымдалу көрсеткіші – 30%. Ресей және басқа жақын жатқан елдерге, әсіресе кавказдық және Орта Азиялық аймақтарда амебиазбен ауру қауіпі жоғары. Балантидиаз (balantіdіosis) — балантидиаз [Balantіdіum colі, грек. balantіdіum – қап], адам және жануарлар ағзасында, қоздырғышы Balantіdіum colі ауыз-нәжіс механизмі арқылы берілетін, тоқ ішектің зақымдалуымен және дизентерияға ұқсас белгілері бар, ұзақ және созылмалы түрде өтуімен сипатталатын зооноздық антропургиялық қарапайымдылар тудыратын инвазиялық ауру болып табылады.
Негізгі бөлім
Амебиаз (Amobiasis — амеба+иаз амебиаз) — Қарапайымдылар ішінде ішек амебасы тудыратын жұқпалы ауру. Амебиазда бір өршіп, бір басылып, ұзаққа созылатын жаралы колит болады. Ауру қоздырғышының ішектің басқа мүшелерге қан арқылы таралуымен туындайтын, амебиаздың ішектен тыс түрі сирек кездеседі.
Амебиаз - Entaemoeba histolytica тудыратьш ішекті ойы жарасымен сипатталатьш жұқпалы ауру; әртурлі мөшелерде абсцессті пайда болуы мүмкін; созылмалы түрде өтеді.
Коздырғыш Protozoa, Sarcomastidophora типіне, Sarcodina тип тобына жатады. 1875 жылы орыс ғалымы Ф.АЛеш ашты.
Морфологиясы және дакылды сіңіру, қоздырғыштьң дамуыны екі кезеңдері бар: вегетативті және дисталды. Вегетативті кезеңі бірнеше пішіннен тұрады (тіндік, үлкен вегетативті, қуысты және циста алды). Циста сопақша (тыныштық кезеңі) пішінді, ішекте вегетативті пішінінен кұралады. Жұқтыру коздырырғышы цистасына ішекке түсуі кезінде жүреді, онда ішектік вегетативті пішіні пайда болады. Қуыстык пішін баяу жылжиды, ішектік қуысында қауіпсіз түрінде мекендейді, бірак белгілі бір жағдайларда патогенді больп тіндік немесе инвазионды пішінге айналады. Тіндік пішінді қозғалғышты жалған псевдоподий құрылуына байланысты.Ол адамға жанасқан нәжіспен аныкталуы мумкін; ішектін қабырғасына еніп, жаралы продесті тудырады, эритроциттерді фагоцитозда қабілетті (эритрофаг немесе гематофат).
Резистенттілігі. Қоздырғыштын тіндік және қуысты ағзадан тыс жылдам жойылады (30 минуттын, ішінде). Цисталар коршаған ортада нәжіс пен суда 20°С температурада бір айдай сақталады. Тағам өнімдерінде, көкөніс пен жеміс жидектерде цисталар бірнеше күн сакталынады.
Таралу механизмі - фекалды-оралды. Жуған тамақ өнімдерімен, әсіресе көкөніс пен жеміс жидектермен, кейде су, тұрмыстык заттар аркылы цисталарды енуі арқылы жүреді.
Патогенезі және патологиялық анатомиясы.
Аурудың дамуына преморбидті фон , интеркуренттіаурулар, гипо-авитаминоздар жағдай тудырады;
Тоқ ішектің қабырғасына амебаның тіндік түрі ғана еніп, көбейе алады;
Амебаның енуіне тіндік түрінің бөлетін протеолитикалық ферменттер жағдай жасайды;
Енген жерде некроз ошағының түзілуімен инфильтрат дамиды , содан кейін ол жара түзіп ыдырайды;
Жиі соқыр ішек зақымданады;
Микроорганизмнің резистенттілігі төмен және амебалардың массивті инвазиясында амебаның тіндік түрі қанайналымына еніп , органдық зақымданулар шақыруы мүмкін ( бауыр , өкпе , ми және т.б.)
Аллергиялық реакциялар қалыптасады.
Иммунитеті. Амебиазаға қарсы иммунитет тұраксыз.
Микробиологиялык диагностикасы. Entaemoeba histolytica - Entaemoeba coli, E.hartmanni, E.polecki, E.gingivalis, Endolimax nana, Iodameba buetschlii сияты баска ішек арапайымдарынан және патогенді Dientamoeba fragilis-тен (амеба емес, жалшы тасымалдаушы) циста мен трофозоиттары бойынша ажыратылады. Патогенді емес Entaemoeba disparі бойынша Е. histolytica-а сондыктан ажырату ферментативті, иммунологиядык немесе молекулярлық негізделген.
Негізгі аурудың нәжісі, ішкі мүшелер абсцестерінің курамында микроскопия арқылы зерттеу. Люголь ерітіндісімен және гематоксилдамен бояйды.
Амебиаз клиникалық көріністері
инкубациялық кезең 1-2 аптадан 3 айға дейін;
біртіндеп басталады;
айқын емес интоксикация (себебі амебалар токсиндерді бөлмейді); біртіндеп іш өту күшейеді, бастапқыда сұйық, содан кейін нәжіссіз, шыны тәрізді шырыш, соңында қан қосылады – «таңқурай желесі»;
оң жақтық колит дамиды; жиі тенезмдер, метеоризм, шұрыл;
созылмалы ағымда витаминдік және белоктық жетіспеушілік нәтижесінде науқастар арықтайды; шеткі қанда лимфоцитоз, гипохромды анемия, эозинофилия;
копрограммада макрофагтар, эозинофильдер, Шарко-Лейден кристалдары.
БАЛАНТИДИАЗ
Синонимі «инфузориялы дизентерия».
Балантидиаз — Balantidia coli коздыратын жаралы колитпен, улану симптомдарымен сипатталатын зоонозды протозойлы ауру.
Этиологиясы. Коздырғышы Balantidia тұқымдастығына, Ciliata, класына (кірпіктік инфузориялар), Рготоzоа (карапайымдылар типіне жатады.
Тіршілік циклы 2 кезеннен тұрады: вегетативті,цисталы.
Вегетативті турі — 50-80 50-80 мкм ұзындығы,ені 35-66 мкм. Денесі пеликуламен жене спиральды кірпікшелермен жабылған.Екіге бөліну жолымен кебейеді, бірак конъюгация тип; бойынша жыныстык жолымен кебеюі мумкін. Колайсыз жагдайда бірден жойылады. Нәтижесінде 5-6 сағатка дейін сакталады.
Цисталар — Дөнгелек пішінді, 50-60 мкм диаметрі. 2 контурлы кабаты және ядролы аппараты бар. Сырткы ортада бірнеше апта сакталады.
Патогенезі. Жұтылған цисталар ток ішектін жоғары бөлігіне дейін жетіп, кебінесе сокыр ешектер вегетативті туріне аусып кебейеді. Бул процесс әлсәз денгейдегә улану симптомдарьмен сипатгалады. Балантидиялар гиалуронидаза тузуге қабілеттілігіне байланысты тоқ ішектен шырышты кабатына енуге, шырыш асты қабатына миграциялауга бейім,нәтижесінде ток ішекте терең жаралардың микроабсцестері тузіледі. Жаралар негізінен ішектің иілген жерлерінде кебінесе соқыр, сигмент тәрізді жене тік ішекте орналасады.Жараларга тән сипатама: орналасуы кыртыс
айналасында, шеттері тегіс емес, тубі некроздалган массалармен
жабылган олар кебінеесе желе тәрізді кара түсті. Жараларды қоршаған шырышты кабыкшалар ісінкі, гиперемияланган болып табылады.
Іріңді некрозды аппендицит дамуы мумкін. Өте сирек миокард, бауыр‚ ащы ішек патологиялық процесске ұшырауы мумкін
Ваlantidia coli-ң тіршілік ету әсерінен, сонымен қатар ток
ішектегі қабыну,іріңді некрозды процестер дамуынын әсерінен
токсикалық субстанциялар тузіліп интоксикациялык синдромнын
пайда болуынын себебі болады.
Клиникалык көріністері. Аурудың субклиникалык, жедел, созылмалы турлері бар. Созылмалы турі үздіксіз немесе рецедивті ағымымен сипатталады. Балантидиаздын ошактарында балантидияларды тасымалдаушылык кездесуі мумкін.
Субклиникалык турінде аурудың көріністері болмайды,
эндоскопиялык зерттеу кезінде катаральды геморагиялык немесе
жаралы колит аныкталады. Шеткі канда эозинофилия, бауырлық
биохимиялык пробалардын бхзьшыстары аныкталуы мумкйн.
Жедел турінде жалпы интоксикациялык синдроммен колиттін
көріністері дамиды.
Олардан айкындылығына байланысты аурудын жеңіл, орташа
Инкубациялык кезен 1-3 апта, одан да кыска болуы мумкін.
Ауру жедел басталады: кызба, бас ауыруы, журегі айну,
көптеген құсулар, әлсіздік, Ештене ете катты ауруы жене диарея.
Нәжісте көп мөлшерде, сұйық, жиі кан мен ірің аралас, шірік иісті,
тәулігіне 3-5-тен 15-20 ретке дейін болады. Аурудын жедел
сатысынын узактығы 2 айга созылуы мумкін. Енбекке кабілеттілік
темендейді, дене салмагы азаяды.
Адекватты ем колданбағанда ауру созылмалы туріне аусады.
Созылмалы турі 5-10 және одан көп жылдарга созылуы мумкін.
Созылмалы рецидивті турінде аурудың өршу кезеңі (1-2-3-4 апта)
ремиссия кезенімен (3-6 ай) ауысып турады. Созылмалы уздіксіз
турінде ауру монотонды, жалпы улану симптомдарымен, ішектік
көріністерімен бірнеше жыл бойы өтеді. Этиотропты ем
тағайындалмағанда кахексия дамуы мумкін.
Аскынулары.
1.Жедел аппендицит
2.Ішектен қан кету
3.Перитонит
Дифференциальды диагностикасы.
1.Жедел дизентерия
2.Ішектік амебиаз
3.Спецификалық емес жарлы колит
4.Дисбактериоз
Диагностикасы.
1.клинико-эпидемиологиялық
2.эндоскопиялық зерттеулер
3.диагноз паразитологиялық әдіспен -ді нәжістен, жара түбінен (вегатативті түрін) анықтаумен расталады.
Емдеуі . Ең нәтижелі препарат болып есептеледі:
Мономицин 150мың-250мың*4рет 5күн, 5-7күннен кейін 2курс тағайындалу қажет. Ауру ағымында 3курс және мономицинді окситетрациклинмен 250мың*4рет 7күн қоса беріледі. Мономецин метронидазол,ятрен,ампицилинді қолдануға болады. Дезинтоксикациялық және симптоматикалық, терапия,диета- Ятрен және дийодохин қуыстық түріне әсер етеді:
Ятрен және дийодохин қуыстық түріне әсер етеді: Ятрен 0,5х3 рет тәулігіне 10 күн, 10 күннен кейін қайталау курсын жүргізуге болады. Бірге ятренмен (1-2 г -1 ст. суға) клизма жасауға болады. Дийодохин 0,25 х3 рет –тәулігіне 10 күн
3. Тіндік амебоцидтер (тіндік және қуыстық түрлеріне әсер етеді):
Эметин тұз қышқылды 1 мг/кг бұлшықетке немесе тері астына 1%-3,0х2 рет тәулігіне 5-6 күн; Дигидроэмитин 10 күн бұлшықетке, тері астына 1 мг/кг тәулікте; Амбильгар peros 0,25 мг/кг тәулігіне 7-10 күн Делагил – 3 апта курс схема бойынша: 1 апта – 0,75 –тен /тәулігіне 2 апта – 0,5 –тен/тәулігіне 3 апта – 0,25-тен /тәулігіне немесе 1-2 күн 1,0 ем қалған күндері (18 күн) 0,5-тен.
Қорытынды
Эпидемияға қарсы шаралар инвазия қоздырғышының көзін,берілу жолдары мен факторларын(шошқалар,жабайы кабандар және олардың нәжістерімен ластанған тағамдар және сулар) уақытында табуға бағытталған. Тұрғындарға жеке бас гигиенасын үйретуге және оны сақтауға ерекше көңіл бөлу керек.
Әртүрлі қоршаған орта обьектілерінің балантидиялар цисталарымен ластануын тексеру өткізіледі. Инвазия көзіне (ауруханаға салу,емдеу, диспансерлік бақылау),берілу жолдарын үзуге (күнделікті және қорытынды дезинфекция),жұғу факторларын тазалауға (су,тағамдар,көкөніс және т.б) бағытталған шаралар міндетті түрде өткізіледі.
Маңызды алдын алу шараларына тұрғындар арасында,әсіресе ауылдық жерлерде,шошқа өсірумен кәсіби айналысатын адамдар,аңшылар,қасапхана және ет комбинаттары жұмысшылар ішінде кең түрде және түсінікті санитарлық-ағарту жұмысын өткізу керек.
Қолданылған әдебиеттер
Е.П.Шувалова
А.Қ.Дүйсенова-
http://znamus.ru