Кулланылган һәм тәкъдим ителгән әдәбият

сый- ныф	№	әдәбият	автор	нәшрият, елы
Төп әдәбият
5	1	Борынгы заман тарихы.	Михайловский Ф.А.	М.: «Русское слово-РС», 2006
6	1	Гомуми тарих. Урта гасырлар тарихы.	БойцовМ.А., Шукуров Р.М.	М:ООО ТИД «Русское слово-РС»
	2	Россия дәүләте һәм халыклары тарихы.	Данилов А.А., Косулина Л.Г.	М.: Дрофа, 2004
	3	Татарстан тарихы.	Ф.Ш.Хуҗин.	К.:ТаРИХ,2004
7	1	Гомуми тарих, 7 класс.	Дмитриева О.В.	М.: ООО «ТИД «Русское слово – РС», 2007
	2	Россия дәүләте һәм халыклары тарихы. 7 класс.	Данилов А.А., Косулина Л.Г.	М.: Дрофа, 2004,
	3	Татарстан тарихы.	И.А.Гыйләҗев,В.И.Пискарев.	К.:ТаРИХ, 2004.
8	1	Гомуми тарих.	Загладин Н.В.	М.: Русское слово, 2004
	2	Россия тарихы	Боханов А.Н.	М.: Русское слово, 2004,
	3	Татарстан тарихы.	В.И.Пискарев.	К.:ТаРИХ,2004.
9	1	Новейшая история зарубежных стран. 20 век	Загладин Н.В.	М.: ООО «ТИД «Русское слово – РС», 2009
	2	Ватан тарихы 20 гасыр.	Загладин Н.В. Минаков С.Т.	М.: Русское слово, 2004
	3	Татарстан тарихы.	Б.Ф.Солтанбеков.	ТаРИХ, 2004
10	1	Гомуми тарих.	Загладин Н.В.	М.: Русское слово, 2009,
	2	Борынгы заманнардан алып 16 гасыр ахырына кадәр Россия тарихы. Россия тарихы. 17 – 19 гасырлар.	Сахаров А.Н. Сахаров А.Н., Боханов А.Н.	М.: ООО «ТИД «РС»,2006. М.: ООО «ТИД «РС»,2006
	3	Татарстан һәм татар халкы тарихы.	Гыйләҗев И.А., Пискарев В.И., Хуҗин Ф.Ш.	К.:Хәтер,2008.
11	1	Россия һәм дөнья.	Загладин Н.В.	М.,: Русское слово, 2008,
	2	История России.ХХ - начало ХХI в.	Загладин Н.В.	М.,: Русское слово, 2008,
	3	Татарстан һәм татар халкы тарихы.	Ә.Г.Гәлләмова, А.А.Иванов, В.И.Пискарев, Б.Ф.Солтанбәков	К.:”Хәтер”,2009
Өстәмә әдәбият
5	1	Борынгы заман тарихы дәреслеге	Вигасин А.А, Годер Г.И.	М., Просвещение, 2004
6	1 2 3	Урта гасырлар тарихы. История России с древнейших времён до конца XVI века. История России. XVII—XVIII века.	Агибалова Е.В.,Донской Г.М. Пчелов Е.В.	М., Просвещение, 2004 М.: Русское слово, 2004. М.: Русское слово, 2004.
7	1 2	Яңа тарих, 7 класс Новая история. Конец 15 – 18 век:	Юдовская А.Я., Баранов П.А. Мишина И.А., Жарова Л.Н.	М.: Просвещение, 2004 М.: ООО «ТИД «Русское слово – РС», 2002
8	1	Яңа тарих, 8 класс.	Юдовская А.Я., Баранов П.А.	М.: Просвещение, 2004
9	1 2 3	Иң яңа тарих,20 гасыр. Новейшая история зарубежных стран, XX - начало XXI века: учеб. для 9кл. общеобразов. учреждений История России, XX-начало XXI в.: учеб. для 9 кл. общеобразоват. учр.	Алексашкина Л.Н. О.С.Сороко-Цюпа, А.О.Сороко-Цюпа. А.А.Данилов, Г.Г.Косулина, М.Ю.Брандт	М.: “Мнемозина”, 2004 М. : Просвещение. 2006. М.: Просвещение, 2006г
10	1 2 3	Россия тарихы. Борынгы заманнан – 17 гасырда. 1к. Россия тарихы 18 - 19 гасырда. 2к. Татарстан тарихы.	Павленко Н.И., Андреев И.Л. Павленко Н.И., Андреев И.Л Б.Ф.Солтанбеков.	М.: «Дрофа», 2007 К.:ТаРИХ,2004
11	1 2	"История России. ХХ - начало ХХI века. 11 класс". Мировые войны ХХ века. Кн. 3. Вторая мировая война: Исторический очерк; Кн. 4. Вторая мировая война: Документы и материалы.	Левандовский А.А. Ю.А. Щетинов	М.: Просвещение, 2004 М., 2002.
Методик әдәбият
5	1	Борынгы заман тарихыннан эш дәфтәре. 1-2 к.	Г.И.Годер	М., Просвещение, 2004
6	1 2	Справочник по истории России Татарстан тарихыннан тестлар	Л.М.Пятецкий А.М.Әминов	М:”Московский л.”,2003 К:Мәгариф, 2002
7	1	Яңа тарихтан эш дәфтәре	А.Я.Юдовская, Л.М.Ванюшкина	М., Просвещение, 2003
8	1	История России. Книга для учителя.	В.В.Кириллов	Ростов-на Дону:Феникс, 2002
9	1 2 3	История России. Книга для учителя. История России. Поурочные планы. ГИА. История.	В.В.Кириллов Н.С.Кочетов	Ростов-на Дону:Феникс, 2002 В:”Учитель», 2003
10	1 2	История России. Поурочные планы. Ватаныбыз тарихы Этнография татарского народа	Н.С.Кочетов Д.К.Сабирова, Я.Ш.Шәрәпов	В:”Учитель», 2003 К., Мәгариф, 2001 К., Мәгариф, 2004
11	1 2 3 4 5	Методические рекомендации по использованию ЦОР к учебнику «Всеобщая история. XХ век», 11 класс Доп. материалы к учебнику История России. Книга для учителя. История России. Поурочные планы. ЕГЭ. История.	Загладин Н.В. А.А.Данилов, А.В.Пыжиков В.В.Кириллов Н.С.Кочетов	М., Просвещение, 2002 Ростов-на Дону:Феникс, 2002 В:”Учитель», 2003

Укыту-тематик план

№	Тема, бүлекләр	сәг.саны
5 сыйныф		70
1	Кереш. Тарих нәрсәне өйрәнә? (пропедевтика курсы)	10
	Борынгы заман тарихы.	60
2	I бүлек. Борынгы кешеләр тормышы.	6
3	II бүлек Борынгы Көнчыгыш.	16
4	III бүлек. Борынгы Греция	17
5	IV бүлек. Борынгы Рим	20
	Яңа тема үтү	64
	Кабатлау	6
6 сыйныф		70
	Гомуми тарих. Урта гасыр.	30
1	Кереш	1
2	I кисәк. Урта гасыр башы	9
3	II кисәк. Урта гасырлар Европасы.	12
4	III кисәк. Ерак илләр	5
	Яңа тема	27
	Кабатлау	3
	Россия тарихы. Борынгы заманнан алып 15 гасырга кадәр.	30
1	Кереш	1
2	I бүлек. Илебез территориясендә борынгы дәүләтләр. Көнчыгыш славяннар.	8
3	II бүлек. Русь 12 гасырның 2 яртысы – 13 гасырда	10
4	III бүлек. Бердәм Россия дәүләте барлыкка килү. Кабатлау.	11
	Яңа тема	28
	Кабатлау	2
	Кабатлау	1
7 сыйныф		70
	Гомуми тарих. Яңа заман. 16-18 г.	24
1	Кереш	1
2	I кисәк. Яңа заман башында Европа һәм дөнья	13
3	II кисәк. Яңа заман. 17 гасырның икенче яртысы-18 гасыр. Кабатлау.	10
	Яңа тема	23
	Кабатлау	1
	Россия тарихы. Яңа заман. 16-18 г.	36
1	Кереш	1
2	Мәскәү дәүләте 16 гасырда	6
3	Россия 16 – 17 гасыр чигендә	3
4	Россия 17 гасырда	7
5	Россия империясе барлыкка килү.	7
6	Россия 1725 - 1762елларда.	3
7	Россия империясе 18 гасырда.	8
	Яңа тема	34
	Кабатлау	2
	Татарстан тарихы. Яңа заман. 16-18 г.	10
1	16 – 18 г. Урта Идел Халкы Россия составында.	4
2	Урта Идел буе Россия империясендә 18 гасырда. Кабатлау.	6
	Яңа тема	9
	Кабатлау	1
8 сыйныф		70
	Гомуми тарих . Яңа заман. 19 г.- 20 г.башы.	24
1	I бүлек. Европа һәм дөнья үсешендә реакция һәм революцияләр	10
2	II бүлек. Дөнья 19 гасырның 2 яртысында-20 гасыр башында. Кабатлау.	14
	Яңа тема	25
	Кабатлау	1
	Россия тарихы. Яңа заман. 19 г.-20 г.башы.	36
1	Кереш. Россия тарихы-дөнья тарихының бер өлеше.	1
2	1 кисәк. Россия 19 гасырның беренче яртысында	18
3	2 кисәк. Россия 19 гасырның 2 яртысында. Кабатлау.	17
	Яңа тема	32
	Кабатлау	4
	Татарстан тарихы. Яңа заман. 19 г.- 20 г.башы.	10
1	Казан губернасы 19 йөзнең 1 яртысында.	4
2	Казан губернасы реформалар чорында. Кабатлау.	6
	Яңа тема	9
	Кабатлау	1
9 сыйныф		70
	Гомуми тарих. Иң яңа заман. 20 г.-21 г.башы.	24
1	Кереш. Фән буларак тарих.	2
2	Беренче бөтендөнья сугышы һәм аның нәтиҗәләре.	7
3	Кешелек Икенче бөтендөнья сугышында.	3
4	“Салкын сугыш” елларында халыкара мөнәсәбәтләр һәм дөньякүләм үсеш.	3
5	1945-2000 елларда евроатлантик илләр.	3
6	Азия, Африка, Латин Америкасы илләрендә модернизация проблемалары.	4
7	Өченче меңьеллык чигендә дөньякүләм үсеш проблемалары. Кабатлау.	2
	Яңа тема	23
	Кабатлау	1
	Россия тарихы. Иң яңа заман. 20 г.- 21 г.башы.	36
1	Кереш. Россия 20 гасыр башында.	1
2	Россия империясе 20 гасырның беренче унъеллыкларында	7
3	Россия революция һәм гражданнар сугышы чорында.	4
4	СССР 1920-1930 елларда	4
5	Бөек Ватан сугышы.	4
6	СССР 1945 -64 елларда.	4
7	СССР 60-80 елларда.	2
8	Үзгәртеп кору, яңача сәяси фикерләү һәм совет җәмгыятендә кризис	2
9	Россия Федерациясе 1991-2008 елларда. Кабатлау.	7
	Яңа тема	33
	Кабатлау	3
	Татарстан тарихы. 20 г.- 21 г.башы.	10
1	Казан губернасы 19 – 20 гасырлар чигендә.	1
2	Төбәк революция һәм гражданнар сугышы чорында.	1
3	ТАССР 20 елларда	1
4	ТАССР 30 елларда.	1
5	Бөек Ватан сугышы.	1
6	Республика сугыштан соң. ТАССР 1953 – 64 елларда.	1
7	Республика 60 – 80 елларда.	1
8	Республика Үзгәртеп кору елларында	1
9	Яңа тарихи шартларда. Кабатлау.	2
	Яңа тема	9
	Кабатлау	1
10 сыйныф		70
	Гомуми тарих. Борынгы заманнан - 19 гасырда	24
1	I бүлек. Тарихны танып белүнең ысуллары	1
2	II бүлек. Кешелек үз тарихы таңында	4
3	III бүлек. Европа һәм Азия урта гасырларда	11
4	IV бүлек. Яңа заман : Европа хакимлеге чоры. Кабатлау.	8
	Яңа тема	22
	Кабатлау	2
	Россия тарихы. Борынгы заманнан 19 гасырның 1 яртысында.	36
1	Кереш. Борынгы Русь	4
2	Борынгы рус дәүләте чәчәк ату чорында	2
3	Русьта сәяси таркаулык.	5
4	Бердәмлек һәм бәйсезлек өчен көрәштә	4
5	16 гасырда Россия.	3
6	Россия 17 йөздә. Чуалыш вакыты.	1
7	Россиянең яңа сыйфатлары	4
8	Россия 18 гасырда Петр 1 чоры	2
9	Россия Сарай переворотлары чорында.	4
10	Россия 19 йөздә. Кабатлау.	8
	Яңа тема	35
	Кабатлау	1
	Татарстан тарихы. Борынгы заманнан алып 19 гасырда.	10
	Яңа тема	9
	Кабатлау	1
11 сыйныф
	Гомуми тарих. 20 г.	24
1	I бүлек Дөнья илләре 1900-1945 елларда
2	II бүлек. 20 гасырның икенче яртысында дөнья
	Яңа тема
	Россия тарихы. 20 г.	36
1	Кереш.
2	1 бүлек. Россия империясе беренче бөтендөнья сугышы алдыннан сугышы алдыннан
3	2 бүлек. Беренче рус революциясе һәм гражданнар сугышы
4	3 бүлек.Совет дәүләте һәм җәмгыяте 1920-1930 елларда
5	4 бүлек. Бөек Ватан сугышы 1941-1945
6	5 бүлек. Советлар союзы 1945-1964 елларда
7	6 бүлек.СССР 1970-1980 елларда
8	7 бүлек. Үзгәртеп кору һәм СССРның таркалуы
9	8 бүлек. Россия 20-21 гасырлар чигендә
	Яңа тема	35
	Кабатлау	1
	Татарстан тарихы 20 г.	10
1	Казан губернасы 20 гасырлар чигендә
2	Төбәк революция һәм гражданнар сугышы чорында.
3	Республикасыа нэп елларында
4	Республика Бөек Ватан сугышында
5	Сугыштан соңгы унъеллык(1945-1953)
6	ТАССР 50 нче елллар ах- 60 еллар б-да
7	Республика 60 – 80 еллар уртасында
8	Республика үзгәртеп кору елларында
9	Татарстан 20-21 гасырлар чигендә
	Яңа тема	9
	Кабатлау	1

Укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә карата карата таләпләр:

Тарих фәнен төп мәктәптә өйрәнү нәтиҗәсендә укучы:

-тарихи чыганакларның төп төрләрен;

-Россия һәм дөнья тарихының борынгылыктан алып бүгенге көнгә кадәр төп тарихи вакыйгаларын, төп этапларын; Ватан тарихы һәм гомуми тарихта атаклы тарихи шәхесләрен;

-тарих барышында формалашкан кыйммәтләр системасы һәм мәдәниятнең мөһим казанышларын белергә тиеш.

-хронология белән эш итү;

-тарихи чыганак белән эш итү;

-тарихи карта белән эш итү;

-тарихи вакыйгаларны һәм мәдәни истәлекләрне сурәтләү;

-тарихи фактларны һәм күренешләрне анализлау, аңлату, бәяләү;

-Ватан тарихы һәм гомуми тарихның әһәмиятле вакыйгаларына, тарихи шәхесләренә үзенең мөнәсәбәтен белдерү күнекмәләренә ия булырга тиеш.

Үзләштерелгән белем һәм күнекмәләрне көндәлек тормышта һәм гамәли эшчәнлектә:

-бүгенге көн яшәешенең үзенчәлекләрен аңлау, үткәннең һәм хәзергенең вакыйга-күренешләрен чагыштыруда;

-Россиядә һәм дөньяда агымдагы вакыйгаларның сәбәпләрен анализлау;

-кешелекнең тарихи тәҗрибәсе турында күзаллауларга таянып, бүгенге көн вакыйга-күренешләренә мөнәсәбәтен белдерүдә;

Башка мәдәният, милләт һәм дин кешесе белән аралашуда Россия һәм дөнья халыклары тарихи үткәне, традицияләре турындагы белемнәрне кулланган очракта файдалана белергә тиеш.


Җәмгыять белеме фәнен төп мәктәптә өйрәнү нәтиҗәсендә укучы:

-кешенең табигатен, башка кешеләр белән мөнәсәбәтен яктыртучы төп нигезләмәләрне һәм төшенчәләрне, җәмгыятьнең үсеше һәм эшчәнлеген, аның төп өлкәләре характерлы билгеләрен, хокук институты төп принципларын, иҗтимагый мөнәсәбәтләрне көйләүче хокукый - әхлакый нормаларны белергә тиеш.

-кеше яшәеше һәм эшчәнлеге формасы буларак җәмгыятькә, иҗтимагый тормышның төп өлкәләренә, җәмгыятьнең социаль төзелешенә, социаль рольләргә, этник төркемнәргә, милләтара мөнәсәбәтләргә, социаль конфликтларга, 21 гасырда янаган куркынычларга, гаилә, өйләнешү, тулы булмаган гаиләгә, буыннар аралашуына, шәхесара мөнәсәбәтләр, конфликтлар, аларны чишү юллары, кире кагылган тәртип, “хакимият”, “сәяси режим”, “демократия” төшенчәсе, гражданнарның сәяси тормышта катнашуы, рухи мәдәният өлкәсе үзенчәлекләре, “әхлак”,”дөньяга караш”, “намус иреге” төшенчәләре, дин һәм чиркәүнең дәүләттә роле, дәүләт органнары төрләре, аларның гражданнар белән мөнәсәбәтләре тәртибе, экономик өлкә,ресурсларның чикләнгәнлеге, хезмәтнең бүленүе, хезмәт җитештерүчәнлегенә тәэсир итүче факторлар, базар механизмы, реклама, эшмәкәрлек,гаилә бюджеты керемнәре һәм чыгымнары, социаль яклау чаралары, граждан түләүче салымнарга сыйфатлама бирү;

-җәмгыять һәм кеше мөнәсәбәтләрен,иҗтимагый тормыш өлкәләрен, яшүсмер чорында социаль рольләр, социаль җаваплылык, социаль конфликтлар, аларны чишү юллары, халыкара терроризм куркынычы, сәбәпләре, сәламәт яшәү рәвеше әһәмияте, наркомания һәм алкоголизм куркынычы, җәмгыять тормышында сәясәт, хакимият бүленеше принцибы, бүгенге дөньяда демократия үсеше үзенчәлекләре, РФдә белем алу мөмкинлеге, бүгенге бүгенге җәмгыятьтә фәннең әһәмияте, бүгенге җәмгыять тормышында хокук роле, хокук һәм дәүләт бәйләнеше, гражданнарның хокук һәм ирекләрен яклау, гамәлгә ашыру, административ-җинаять, хезмәт, гаилә, гражданлык өлкәләрендә балиг булмаганнарның хокукларын гамәлгә ашыру, товар алмашу һәм сәүдә, акчаның килеп чыгуы, көндәшлек роле, базар экономикасында фирма, дәүләт роле, табышның тигезсезлеген аңлата белү;

-“теләктәшлек”, “толерантлык”, “социаль кыйммәтләр”, “социаль нормалар” төшенчәләре, формаль һәм формаль булмаган төркемнәр, дәүләт хакимияте һәм җирле үзидарә органнары, сайлаулар, референдум, сәяси партия, хәрәкәтләр, зурһәм кече социаль төркемнәр, хокук һәм башка нормалар белән көйләнүче мөнәсәбәтләр, хокукый мөнәсәбәт, хокук бозу, юридик җаваплылык төрләре, югары закон чыгару, башкарма һәм суд хакимияте органы вәкаләтләре, суд, хокук саклау органнары компетентлылыгы, сорау һәм ихтыяҗ, милек формалары, сәүдә формасы, эшмәкәрлек эшчәнлеге авырлыклары, файдасы, яллану, кече эшмәкәрлек, аерым хезмәт эшчәнлеге, хезмәт хакы формалары, гражданнарның саклык керем формалары, граждан түләүче төп салымнарны аера, чагыштыра белү;

-альтернатив бәя, хезмәт җитештерүчәнлеге, банк кертемнәреннән табыш, кыйммәтле кәгазьләрдән табыш,чыгымнар, керем, аерым табыштан салым, гаилә бюджеты, валюта курсыннан чыгып эш итү шартлы мисалларында исәпләү күнекмәләренә ия булырга тиеш.

Үзләштерелгән белем һәм күнекмәләрне көндәлек тормышта һәм гамәли эшчәнлектә:

-яшүсмергә хас булган социаль рольләрне үтәүдә;

-актуаль иҗтимагый вакыйгаларда ориентациядә;

-кешеләрнең гамәлләрен хокукый-әхлакый бәяләүдә;

-кеше һәм гражданның хокукларын яклау, гамәлгә ашыру өчен;

-социаль мәгълүматны файдалануһәм анализлауда,

- кеше һәм гражданның хокукларын яклау, гамәлгә ашыру процессында файдалана белергә тиеш.


Гомуми урта (тулы) мәктәптә тарих фәнен база дәрәҗәсендә өйрәнү нәтиҗәсендә укучы:

-Ватан тарихы һәм гомуми тарихның бербөтенлеген, системалылыгын аңларга ярдәм итүче төп фактлар, процесс һәм вакыйгаларны;

-Ватан тарихы һәм гомуми тарихның периодларга бүленешен, өйрәнелә торган тарихи вакыйгаларның урын һәм вакыт кысаларын;

-Ватан тарихы һәм гомуми тарихның төп проблемаларын аңлатуларның яңа карашларын;

-бүгенге көн иҗтимагый процессларының тарихи шартлылыгын;

-Россиянең тарихи юлы үзенчәлекләре, аның дөньякүләм җәмгыятьтә ролен белергә тиеш.

-төрле типтагы чыганаклардан тарихи мәгълүмат эзләү үткәрә белү;

-тарихи мәгълүмат чыганагын тәнкыйди анализлый белү;

-төрле билгеләр системасында бирелгән тарихи мәгълүматны анализлый белү;

-тарихи мәгълүматта фактлар һәм фикерләр, тарихи сюжет, аңлатмаларны аера белү;

-вакыйгалар арасындагы бәйләнешнең сәбәп-эзлеклелеген билгели алу һәм шуның нигезендә тарихи үткәннең образын үзгәртеп кора алу;

-тарихи проблемалар буенча бәхәсләрдә катнашу, тарихи мәгълүматтан файдаланып, үз позицияңне оештыра, ачык әйтә алу;

-тарихи мәгълүматны өйрәнү нәтиҗәләрен конспект, реферат, тарихи инша, бәяләмә формасында тәкъдим итә алу күнекмәләренә ия булырга тиеш.

Үзләштерелгән белем һәм күнекмәләрне көндәлек тормышта һәм гамәли эшчәнлектә файдалана белергә:

-тарихи билгеләнгәнлекләренә нигезләнеп, бүгенге тормыштагы вакыйгага карата үз позицияңне билгели алырга;

-тарихи анализ күнекмәләрен файдаланып, тыштан кабул ителгән социаль мәгълүматны тәнкыйди бәяли белергә;

-социаль тәртипнең тарихи формалары белән әйләнә-тирәдәгеләрнең һәм үзеңнең гамәлләрнеңне чагыштыра белергә;

-үзеңне тарихи яктан оешкан гражданлыклы, этномәдәни, конфессиональ җәмгыять вәкиле, Россия гражданины итеп сизә, тоярга тиеш.

Үзләштерелгән белем һәм күнекмәләрне көндәлек тормышта һәм гамәли эшчәнлектә файдалана белергә:

-алган белемнәрне иҗтимагый процесслар һәм ситуацияләрне тәнкыйди фикерләү һәм аңлауда кулланырга;

-тарихи билгеләнгәнлекләренә нигезләнеп, бүгенге тормыштагы күренешләргә карата үз позицияңне билгели алырга;

-үз карашларыңны һәм принципларыңны билгеләү һәм тарих агышында туган дөньяга карашлар системалары белән чагыштыра алырга;

-үзеңне тарихи яктан оешкан гражданлыклы, этномәдәни, конфессиональ җәмгыять вәкиле, Россия гражданины итеп сизә, тоярга;

-үз гамәлләреңдә инанулары, мәдәни кыйммәтләре, социаль хәлләре төрле булган кешеләрнең конструктив йогынтысы кирәклеген исәпкә ала белергә;

-тормышта төрле хәлләрдә аларның тарихи билгеләнгәнлекләреннән чыгып эш итәргә тиеш.