Бағдарлама мамандық бойынша түсу емтиханын тапсыру үшін дайындалуға арналған. Емтихан билеттеріндегі сұрақтардың құрылымы төменде берілген тақырыптардан ерекшеленеді.

«Музейтануға кіріспе» пәні

1. 
   Музейтану ғылыми пән ретінде. Музейтанудың міндеттері. Зерттеу объектісі жэне музейтану пәні. «Музеография», «музеология», терминдері. Термины «музеография», «музеология». Музей ісінің тарихы және оған қатысты шетелдік және отандық авторлардың негізгі еңбектері.
   
2. 
   Музейтанудың танымдық түсініктері. Музей ісі және оның бағыттары. Арнайы танымдар. Негізгі деректер.
   
3. 
   Музейлер классифнкаңнясы. Музейлердің кәсіптік түрлері: техникалық, тарихи, өнер және т.б. Музей типтері. Ашық аспан астындагы музейлер. Музей-қорықтар. Музей-үйлер. Мемориалдық музейлер. Музей квартиралар.
   
4. 
   Музей және оның қызметі. Музейлердің әлеуметтік қызметі. Құжаттау қызметтері. Білім беру және тәрбиелік қызметі. Негізгі қызмет бағыттары: танымдық, үгіт-насихат, адамгершілік-тәрбиелік, эстетикалық-тәрбиелік. Музейлердің әлеуметтік кызметтерді дамытуы. Әлеуметтік мәдениет қызметіндегі музейдің мәдени-ағарту жұмысының рөлі. Музей және қоғам. Адамның әлеуметтік дамуындағы музейлердің рөлі.
   
5. 
   Музей ісінің тарихы. Музейлердің пайда болуының алғышарттары. Музей сөзінің этимологиясы. Музейлердің пайда болу тарихының негізгі тұжырымдамалары. Тарихи дамудың әртүрлі кезеңдеріндегі музей ісінің тарихы. Алғашқы музейлер. Алғашқы жаратылыстану тарихи музейлердің, «кунсткмера» және кабинеттердің пайда болуы.
   

6. ХУІІІ-ХІХ ғғ. әлем музейлері. Музей жинақтарының мазмұны, тарихы, классификациясы. Көркемөнер музейлерінің қалыптастыру. Ұлттық музейлерді қалыптастыру және ұйымдастыру. ХІХ-ХХ гг. басындағы музей ісінің тарихында бүкіләлемдік көрмелердің рөлі. Арнайы мамандандырылған музейлердің дамуы. Европа елдерінде музей ісінің дамуы. Лувр, Прадо, Британ музейі, Дрезден сурет галереясының қалыптасу тарихы.

7. 
   КСРО-дағы музей ісінің дамуы. Қазан төңкерісінен кейін музей ісі мазмұнының өзгерісі. Музей құндылықтарының ұлттық көрінісі. Мемлекеттік музейлер желісінің қалыптасуы. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы музейлер қызметі. Соғыс жылдарынан кейінгі музейлер. 1960-80 жылдардағы КСРО-дағы музей ісі. Музей туралы жаңа ережелердің жазылуы мен қабылдануы.
   
8. 
   Қазақстандағы музей ісі. Қазақстандағы музейлердің қалыптасуының тарихи-мәдени алғышарттары. Төңкеріске дейінгі Қазақстан музейлері. Кеңес үкіметі жылдарында музей ісінің үйымдастырылуы. ҚР Мемлекеттік Орталық музейінің тарихы, оның коллекциясының тарихы және қазіргі қызметі. А.Қастеев атындағы -нер музейі және оның қызметінің бағыттары. Жаңа музейлердің қалыптасуы. Ірі музейлер және ҚР музей-қорықтары.
   
9. 
   Халықаралық музей ұйымдарының қызметі. Музейлердің халықаралық кеңесі (ІСОМ). Жарғы, мақсаттар және ИКОМ міндеттері. ИКОМ құрылымы және қызметі. РІКОМОС - ескерткіштер мен тарихи орындарды қорғау жөніндегі Халықаралық кеңес. Жарғы, мақсат және ИКОМОС міндеттері. Музей ісін дамытудың негізгі басым бағыттары.
   
10. 
    Ғылыми-қор жұмысы. Музей қорының ұғымы. Классификация және систематизациясы. Сараптау. Сақтау және қорғау. Музей заттарын консервациялау және реставрациялау. Тасымалдау.
    
11. 
    Экспозициялық жұмысы. Музей экспозициясы ұғымы. Экспозиция ісі тарихы. Жобалау әдісі. Ғылыми, көркем және жұмыс жобасы. Экспозициядағы қазіргі заманғы технологиялар.
    

12. Музейлердің ғылыми-ағартушылық жұмысы. Музей педагогикасының тарихы. Музейдегі мәдени-ағарту жұмысының мәні. Оның түрлері. Экскурсиялық тәжірибенің қалыптасу тарихы. Экскурсиялардың түрлері. Экскурсияны өткізудің әдістемесі, экскурсия өткізудің формасы.

13. 
    Музейдің ғылыми-зерттеу жұмысы. Міндеттері. Жоспар жасау. Составление планов. Жинақтау, өңдеу, сақтау және музей қорын қолдану жұмыстарын ғылыми қамтамасыз ету. Экспозиция және көрме жоспарлауда ғылыми-зерттеу жұмысының рөлі. Ағартушылық жұмыста ғылыми зерттеу нәтижелерінің енгізілуі.
    
14. 
    Музейлік менеджмент және маркетинғ. Музейдегі басқару. Комерциялық емес мекемелер маркетингі. Музей жарнамасы. Музей дүкені. Қосымша табыс көздері. Фандрейзинг.
    
15. 
    Коллекция жинау мәдениет құбылысы ретінде. Коллекция ұғымы. Коллекция жинаудың себептері. Коллекция жинаудың бағыттары: ғылыми, оқу, әуесқойлық. Коллекция жинаудың бағыттары: өнер, жаратылыстану- ғылыми, «ерекше заттар» кабинеттерін жасау. Коллекция жинаудың түрлері.
    

«Ғылыми-қор жұмысы» пәні

1. 
   Қорды ғылыми ұйымдастыру. Музей қорының қалыптасуындағы негізгі жагдайлар. Қордың мазмұны және олардың музей профиліне сәйкес келуі. Қорды ғылыми ұйымдастырудың ерекшелігі. Музей коллекциясын жасау және оның түрлері. Музей қорларының кұрамы мен құрылымы.
   
2. 
   Музей заттары білім дерек ретінде. Музей деректерінің типтері. Музейдегі материалдық және материалдық емес ескерткіштер. Музей заттарын игеру негіздері. Музей заттарының ерекшелігі, типтілігі, раритеті. Ғылыми-қосымша материалдар. Туындылар және оның рөлі. Макет, модель, муляж,құйма, реплика, жаңғыртпа.
   

3. Музей қорын зерттеу. Музей заттарының классификациясы, оның түрлері. Музейдегі заттар негізінде оларды топтау. Әрбір затқа анықтама беру, оның құндылығын анықтау, заттағы мәліметтерді ақпараттық топтау. Интерпретация: мұражай заттарын білім көзі ретінде сыни талдау.

4. 
   Музей заттарының атрибуциясы. Музей заттарын атрибуциялау. Оның маңызды белгілерінің анықталуы. Мұражай заттарын анықтаудағы әдістеме.
   
5. 
   Қорды жүйелеу жұмыстарын үйымдастыру. Жүйелеу әдістері. Жүйелеу түрлері. Коллекция түрлері. Әртүрлі бағыттағы музей қорларының жүйелеу бағыттары.
   
6. 
   Музей қорын жүйелеудің ғылымн әдістерінің негіздері. Қорды жүйелеу кезеңдері. Фактілерді анықтау. Зерттеу нысанын анықтау. Музейлік құндылығы бар заттарды жүйелеудің негізгі мәселелері. Қорды жүйелеуде қор сатып алу комиссиясының рөлі. Қорды жүйелеу деректері.
   
7. 
   Музей қорын есепке алудың міндеттері. Қорды есепке алу міндеті. Музей қорын есепке алу ісінің қалыптасу тарихы. Негізгі заңдық қүжаттар: қабылдау актісі, өткізу актісі, қабылдау кітабы, тіркеу кітабы. Қор құжатын тіркеу және сақтау тәртібі. Тіркеу құжатына заттың ғылыми дерегін түсіру. Қор құжатын санаққа алу әдісі және нұсқау түрлері.
   
8. 
   Тіркеу құжаттамасы. Музей қорларын тіркеудің негізгі сатылары. Заттарды музейге қабылдау және оның алғашқы инвентаризаңиясы. Құжаттама түрлері, олардың бағытталуы, толтырылуы. Түсім кітаптары. Арнайы тіркеу кітабы. Тіркеу карточкасы - музей заттарын ғылыми сипаттау және тіркеу формасы.
   
9. 
   Музей қорларын ғылыми каталогтау (Музей каталогтары және олардың жүйесі. Каталогтың бағытталуы, олардың қолданылу салалары. Каталог түрлері. Каталогтық карточкалар түрлері. Қағаз және элекьтронды каталогтар. ААЖ (автоматты ақпараттық жүйелер) құру.
   

10. Музей қорларын сақтау тәртіптері. Музей қорларын сақтау түсінігі. Музей ғимаратының жабдықталу және аумағының ерекшелігі. Қор ғимараттарын сақтау тәртібі. Музейдегі өрттен қорғану әдісі. Температуралық тәртіп. Ылғалдылық тәртіп. Жарық тәртібі. Ауа ластаушыларынан сақтау. Биологиялық тәртіп. Механикалық бұзылулардан сақтау. Қатерлі жағдайларда музей қорларын сақтау.

11. 
    Музей қорларын сақтау жүйесі. Сақтаудың жеке және кешенді жүйесі. Қорлардыға заттарды деректердің түрлеріне, материалдарға, бағытталуына, мазмұнына қарай бөлу. Қор сақтау бөлімдерінің жабдықтары, түрлері. Заттарды экспозицияда сақтау ерекшеліктері.
    
12. 
    Музей заттарын тасымалдау. Нақты бір заттарды тасымалдау мүмкіндігін анықтауда реставрациялық кеңестің алатын орны Заттардың топтарға бөлу. Музей заттарын буып түю. Заттардың салмағын, көлемін, салмағын есепке ала отырып буып түю. Музей заттарын қабылдап алу ерекшеліктері.
    
13. 
    Музей заттарын консервациялау және қалпына келтіру. «Қалпына келтіру» терминінің түсінігі. Қалпына келтірудің негізгі мақсаты - заттың алғашқы бет-бейнесін қалпына кетіру. Музей заттарын қалпына келтіру әдістемесі. Қалпына келтіру жұмыстарының әдістері. Қалпына келтіру жұмыстарының құжаттамасы. Қалпына келтіру комиссиясының қызметтері.
    

«Қазақстан музейлері тарихы» пәні

1. 
   Қазан төңкерісіне дейінгі кезеңдегі Қазақстан музейлері. Қазақстанда музейлердың найда болуынының алғышарттары. Жалпыресейлік көрмелер. ОРГ жэне өлкетанушы ғалымдар қызметі. Облыстық статистикалық комиттердің қүрылуы.
   
2. 
   Семей округтық музейінің қүрылуы. Семейде музейдің құрылуы. Бүкілресейлік көрмеге Семей музейінің қатысуы. Музейдің қызметі. Ағайынды Белослюдтардың үй музейі.
   

8. 
   Жетісу облыстық музей. Қүрылуы және музейдің қызметі. Облыстық музейдің қалыптасуындағы Н.Н.Пантусовтың қызметі. Музей коллекцияларының тарихи қалыптасуы. В.Е.Нездвецкий және С.Хлудов.
   

3. Қазан төңкерісінен кейінгі кезеңдегі Қазақстандағы музей жүйесі. Қазан тоңкерісінен кейінгі кезендегі өлкетану жүмысының дамуы. Жаңа музейлер қалыптастыру туралы. Міндеттер. Қостанай, Кокшетау, Петропавл, Ақмола, Қарағанды аймақтарында.

4. 
   Кеңес дәуіріндегі Қазақстан музейлер жүйесі. Ә.Қастеев атындағы өнер музейі. Кітап музейі. Музыкалық аспаптар музейі. Ғылым Академиясы музейі. Кеңестік қоғамдагы музейлер рөлі.
   
5. 
   Қазіргі кезеңдеғі Қазақстан дағы музей мекемелері. Қазақстанның музейтану ісінің мақсаты мен міндеттері. Жаңа музейлердің қалыптасуы ИКОМ және ИКОМОС Қазақстанның мүше болуы. Музейтанудагы қазіргі басылымдар.
   
6. 
   Музей кешен-қорықтар. "Әзірет сұлтан" мемлекеттік корық-музейі. "Отырар" музей қорығы. Семей қаласындағы Абайдың мемлекеттік тарихи-мәдени жэне әдеби-мемориалдық "Жидебай-Берш" музей қорығы. "Ордабасы" мемлекеттік тарихи-мәдени қорығы. Тамғалы. Қазақстанның музей жүйесіндегі кешендердің мәні мен маңызы.
   
7. 
   Аймақтық дәрежедегі музейлер. Жамбыл облыстық тарихи өлкетану музейі. Шығыс Қазақстан облыстық этнографиялық музейі. Қызылорда, Ақтөбе, Талдықорған тарихи өлкетану музейі. Жергілікті өлкетану мен білім беру дамуындағы облыстық тарихи өлкетану музейларының рөлі мен маңызы.
   
8. 
   Қазақстанның мемориалдық музейлері. Алматы облысындағы Жамбыл мемориалдык музейі. "Әуезов үиі" гылыми-мэдени орталығы. Ғ.Мусірепов жэне С.Мұқанов мемориалдық мұражайлары. Академик К.И.Сәтпаевтың мемориалдық музейі.
   
9. 
   ҚР ОММ. Музейдің құрылу тарихы. Қазіргі қызметінің бағыты. ҚР ОММ экспозициялық-көрмелік жұмысы. Музей бөлімдері және олардың жұмысы.
   

«Музей экспозиңиясы» пәні

8. Экспозиңия ісінің тарихы. «Музей экспозициясы» түсінігін талдау. Жиналған коллекцияларды ашу. Протоэкспозиция элементтері. Қайта өркендеу дәуірінде коллекция көрсетудің ерекшелігі. Ағарту. XIX ғасырдың аяғындағы коллекцияларды демонстрациялы көрсету. Музей экспозициясын дамыту тенденциясы.

2. 
   Экспозиция құру принциптері. Ғылымилылық, ғылыми шынайылық, заттық, комуникативтілік, идейялық, түсім және эрқырлылық прициптері. Экспозиция материалдарын топтау және интерпретациялаудың принциптері: тарихи-хронологиялық, кешенді-тақырыптық, өзектілік. Өнер музейлері экспозициясын құру ерекшеліктері: декоративті кешен, академиялық қатар, фокустағы экспонат, мәселелік топтау.
   
3. 
   Экспозицияны жобалау эдістері. Экспозицияны жобалау әдістерін жасау. Классификациялау (А.Михайловская, Ф.Кротов, М.Гнедовский, Т.Поляков). Жүйелеу, тақырыптық, ансамбльдік, ландшафтық әдістер.
   
4. 
   Экспозициялық әдістер. Музейлік зат экспозициялық материалдың бірі ретінде. Экспозициядағы ғылыми-көмекші материалдар. Шығармалар. Олрадың түрлері (көшірмелер, репликалар, жаңғыртпалар, құймалар, макеттер, модельдер, муляждар), орналастыру және олардыц экспозициядағы рөлі. Экспозициядағы мәтіндер. Көрсеткіштер. Аудиовизуальды қондырғылар.
   
5. 
   Экспозицияны ғылыми жобалаудың ерекшеліктері. Экспозицияны жобалаудың алғашқы кезеңінің мазмұны. Тақырыпты құру, әдебиеттерді және деректерді зерттеу. Жобалау кезеңінде ғылыми қызметкерлер жасайтын құжаттар түрлері. Ғылыми тұжырымдама жасау. Тақырыптық кұрылым, кеңейтілген тақырыптық құрылым. Экспозициялық материалдарды жинақтау.
   
6. 
   Экспозициялық кешен. Танымдарды анықтау. Музейлік натюрморт. Қойылатын кеңістік. Экспозициялық кешен құрамы (біртипті немесе әртипті материалдар). Экспозициялық кешенді құрау және қалыптастыру әдістері. Экспозициялық орта және жетекші экспонаттарды таңдау. Тапсыру құжаттарын қабылдау. Салыстыру. Бірінші, екніші және жасырын бағыттарын ашу.
   

7. Тақырыптық-экспозициялық жоспар. ТЭЖ жасау ерекшелігі. ТЭЖ жасау уақытын таңдау. ТЭЖ құрылымы. ТЭЖ-ға қосымша (авторлық мәтіндер, ғылыми-көмекші материалдарды жасау. Техникалық құралдарды пайдалана отырып, экспозицияны жобалаудың сценариін жасау.

8. 
   Экспозицияны көркем жобалау. Музей экспозициясының сәулет-көркем щешіміне қазіргі заманғы талап. Экспозиция жалына сәулеттік талап. Экспозицияның сипаты, оған жету жолдары. Музей заттарының әртүрлерін экспозициялау ерекшелігі.
   
9. 
   Бас шешім және эскиздік жоба. Эскиздік жобаны жүзеге асыру ерекшелігі. Экспозициялық белдеу. Экспонаттарды орналастыру әдістері. Ғимараттың көлемі және экспозициялық бағытты жоспарлау. Музейлік дизайн. Экспозициялық зал, витринаны жарықтандыру. Зал және экспозициялық жиһаздарды безендіру түсі. Экспозициялық ансамбль жасау. Музей экспозициясының психологиялық аспектілері.
   
10. 
    Экспозицияны техникалық жұмыс жобалау. Көркем-орындау, жөндеу- қүрылыс және әрлеу жүмыстары. Инженерлік шешімді жүзеге асыру. Экспозиция монтажы. Дайын экспозицияны қабылдау. Экспозицияны ашуға және вернисажға дайындық. Экспозицияның қорғау-топографиялық тізбесі. Экспозицияны насихаттау.
    
11. 
    Музейдің көрмелік жұмысы. Музейдің көрмелік қызметінің ерекшелігі. Музей көрмесін жобалау ерекшелігі. Музей көрмесінің классификациясы мен типтері. Көрме түрлері: тақырыптық, қор, есептік. Музейдегі көрме қызметі. Қазіргі заманғы өнер көрмелері.
    
12. 
    Экспозициядағы техиикалық қондырғылар. Мағынасы, міндеті, музей экспозициясында қазіргі заманғы технологияларды пайдалану әдістері. Аудиовизуальды қондырғылар түрлері. Оларды қолдану әдістері. Голографиялық қондырғылар. Қазіргі заманғы музейлердегі аудиогидтер. Музейге электронды жолсеріктер. Әлем музейлеріндегі интерактивті экспозициял.
    

Ұсынылатын әдебнеттер тізімі

Негізгі әдебиеттер:

1. Музейная экспозиция. Теория и практика. Искусство экспозиции. Новые сценарии и концепции. - М.,1997.

2. 
   Система научного описания музейного предмета: классификация методика, терминология. Справочник. - СПб., 2003. - 408 с.
   
3. 
   Музееведение. Музеи мира. - М., 1991
   
4. 
   Музейная экспозиция. На пути к музею XXI века. - М., 1997.
   
5. 
   Калугина Т.П. Художественный музей как феномен культуры.- СПб., 2008
   
6. 
   Каулен М.Е. Экспозиция и экспозиционер. - М., 2001.
   
7. 
   Музей и новые технологии/ под ред. Никишина Н.А. - М., 1999.
   
8. 
   Мазный Н.В., Поляков Т.П., Шулепова Э.А. Музейная выставка: история, проблемы, перспективы. - М., 1997.
   
9. 
   Поляков Т.П. Мифология музейного проектирования. - М., 2003.
   
10. 
    Музей. Маркетинг. Менеджмент. - М., 2001
    
11. 
    Музеи в период перемен. - СПб.: Контрфорс, 1997.
    
12. 
    Музей будущего: информационный менеджмент. - М., 2001.
    
13. 
    Пономарев Б.Б. Несовершенный музей в несовершенном мире. - М., 2002.
    

Қосымша эдебнеттер:

1. 
   Пул Дж. Когда менеджмент приносит деньги: руководство для культурных учреждений разных стран. - Спб., 1997.
   
2. 
   Решетников Н.И. Комплектование музейных фондов. - М., 1997.
   
3. 
   Актуальные проблемы фондовой работы музеев. - М., 1979, 1980,
   

1981.

4. 
   Кучеренко М.Е. Научно-фондовая работа в музее. - М., 1999.
   
5. 
   Вопросы охраны и использования памятников искусства и
   

культуры. -М., 1990; 1992.

6. 
   Вопросы изучения истории и культурного наследия Казахстана. - А.,
   

1998

7. 
   Проблемы изучения и сохранения исторического наследия. - А.,
   

1998

8. 
   Юренева Т.Ю. Музей в мировой культуре. - М.: Рус. слово, 2003.
   

9. Музей в современном мире: традиционализм и новаторство/ сост. Л.И. Скрипкина. - М.: ГИМ, 1999. (Труды Государственного Исторического музея; вып. 104).

10. 
    Музей как сообщество в условиях глобализации/ М-во культуры Рос. Федерации, Рос. ком. междунар. совета музеев (ИКОМ России). - М.: РЖОМ России, 2002.
    
11. 
    Мерекеева С.К. Музеи Казахстана. - А., 2009.
    
12. 
    Галкина Е.Л. Этнографические источники в музее: проблемы интерпретации/ М-во культуры Рос. Федерации, Рос. ин-т культурологи. - М., 1998.
    
13. 
    Хадсон К. Влиятельные музеи/ пер. с англ. Л.Ю. Мотылев. - Новосибирск: Сиб. хронограф, 2001.
    
14. 
    Атрибуция музейного памятника: справочник/ М-во культуры Рос. Федерации, Рос. этногр. музей; под ред. И.В. Дубова. - СПб.: Лань, 1999.
    

15.0храна и использование памятников культуры/ Моск. гос. ун-т культуры и искусств; [сост. С.М. Шестова]. - М.: МГУКИ, 2004.

16. 
    Культурно-образовательная деятельность музеев. - М., 1997.
    
17. 
    Реставрация музейных ценностей: науч. и практ.