4. Ағымдағы бақылауға арналған сұрақтар
1. Жалпы тіл білімі пәніне түсінік. Зерттеу нысаны.
2. Ежелгі дәуір лингвистикасы.
3. Орта ғасыр лингвистикасы.
4. Қайта өрлеу дәуірі лингвистикасы.
5. 17-18-ғасыр лингвистикасы.
6. Салыстырмалы-тарихи тіл білімі.
7. 19-ғасыр лингвистикасы.
8. Тілдің пайда болуындағы логикалық теория.
9. Штейнталь-Потебняның ономатопо- этикалық теориясы.
10. Әлеуметтік теория.
11. Толқынды даму теориясы.
12. Әлеуметтік бағыт.
13. Логикалық бағыт.
14. Психологиялық бағыт.
15. Жас грамматикалық бағыт.
16. Натуралистік-биологиялық бағыт.
17. Структурализм бағыты.
18. Мәскеу мен Қазан лингвистикалық мектептері .
19. 20-ғасыр лингвистикасы.
20. Эстетикалық мектеп.
21. Сөздер мен заттар мектебі.
22. Америка этнолингвистикасы.
23. Ф. де. Соссюрдің лингвистикалық көзқарастары.
5. Сырттай бөлім студенттеріне арналған бақылау сұрақтарына әдістемелік нұсқаулық
Қазақ инновациялық гуманитарлық-заң университетінің филология мамандықтары бойынша сырттай оқитын студенттер оқу жоспарына сәйкес когнитивті лингвистика пәнінен бақылау-пысықтау жұмысын орындауға тиіс.
Когнитивті лингвистика пәнінен бақылау-пысықтау жұмысын орындауға кірісер алдында таңдаған тақырыпқа байланысты ғылыми әдебиеттерді шолып шыққаны жөн. Бақылау-пысықтау жұмысының маңызды кезеңі жоспар құру. Бақылау-пысықтау жұмысындағы түйінді ой-пікірлердің қалай баяндалатыны ең алдымен осы жоспардан байқалады. Жоспарға бақылау-пысықтау жұмысының тақырыбына тікелей қатысты деген мәселелерді енгізу керек. Жоспарды құрғанда ең алдымен кіріспе, қорытынды бөлімдеріне қатты назар аударған жөн.
Бақылау-пысықтау жұмысының мазмұнынан тақырыпқа толық жауап табылуға тиіс. Бұл ретте жұмыстың композициясын ескермей де болмайды. Жұмыстың жекелеген бөлімдерінің үлкен-кішілігі қойылып отырған мәселе байланысты болатыны анық.
Әрбір студент бақылау-пысықтау жұмысына байыпты қарауға міндетті. Оны шығармашылық еңбек деп түсінген мақұл. Қай-қай тақырыпқа жазғанда да студент өз бетімен ойлап, аз да болса, өзіндік пікір айтуға талаптанса өте жақсы.
Жұмыстың сауатты жазылуы аса қажетті. Студент емле, тыныс белгісі, стилистикалық қатені жібермеуге күш жұмсасын. Бақылау-пысықтау жұмысының рет-ретімен бет саны міндетті түрде көрсетілетін болсын.
«Жалпы тіл білімі» пәнінен сырттай оқу бөлімі студенттері үшін бақылау-пысықтау сұрақтары
«Жалпы тіл білімі» пәнінен бақылау-пысықтау тапсырмаларының тақырыптары
1-тақырып
«Жалпы тіл білімі» пәніне түсінік
Жалпы тіл білімінің анықтамасы,бақылау жұмысында «жалпы тіл білімі» пәнінің зерттеу нысаны, мақсаты мен міндеттері сараланады.Оның тіл білімінің өзге салаларымен қарым-қатынасы көрсетіліп, пәннің өзіндік ерекшелігі, зерттеу нысанының ауқымдылығы айқындалғаны жөн.
Пайдаланылатын әдебиеттер:
1.Аханов К. Тіл білімінің негіздері. Алматы,1973; Алматы,1994.
2.Бенневист Э. Общая лингвистика.Москва,1974.
2-тақырып
Көне заман лингвистикасы
Лингвистика тарихының аталған дәуіріндегі философиялық бағыттардың дамып қалыптасқандығы.Филологияның пайда болуының себептері мен салдарынсаралаған жөн. Аталған дәуірдегі тіл білімін ерекшелейтін негізгі белгілер.Олардың лингвистикада ұстанған бағыттары мен кемшіліктерінғылыми еңбектер негізіне сүйене отырып түсіндірген жөн.Көне Қытай,көне Үнді және байырғы грек лингвистикасына жан-жақты тоқталған жөн.
Пайдаланылатын әдебиеттер:
1.Аханов К. Тіл білімінің негіздері. Алматы,1973; Алматы,1994.
2.Бенневист Э. Общая лингвистика.Москва,1974.
3-тақырып
Орта ғасыр лингвистикасы
Орта ғасыр лингвистикасына тән негізгі сипаттар. Аталған дәуірде қалыптасқан бағыттардың тіл білімі дамуына әкелген әсері. Схолостикалық,реалистік және номиналистік бағыттар. Орта ғасырдағы рим және араб лингвистикасы. Канондық тілдердің пайда болуы және оның тіл білімінің кейінгі дәуірлерде дамуына тигізген әсері.
Пайдаланылатын әдебиеттер:
1.Аханов К. Тіл білімінің негіздері. Алматы,1973; Алматы,1994.
2.Бенневист Э. Общая лингвистика.Москва,1974.
4-тақырып
Салыстырмалы-тарихи тіл білімі.
Салыстырмалы-тарихи тіл білімінің дамып қалыптасуындағы үш кезең . Оның зерттеу нысаны мен мақсат- міндеттері көрсетіледі. Аталған әдістің өзіндік ерекшеліктері, жетістіктері мен кемшіліктері . Салыстырмалы-тарихи зерттеу әдісінің негізін қалаушы, дамытып жалғастырушы өкілдеріне тоқталған жөн. Ф. Бопп, Я. Гримм, В. Гумбольд еңбектерінің маңызы. Компаративистика дамуындағы А. Мейе, К Бругман еңбектері.
Пайдаланылатын әдебиеттер:
Бенневист . Э. Общая лингвистика. Москва, 1974.
2. Қалиев . Б. Жалпы тіл білімі . Алматы, 2000.
3. Қордабаев .Қ. Жалпы тіл білімі. Алматы,1989.
5-тақырып
19-ғасыр лингвистикасы.
19-ғасыр лингвистикасындағы мектептер мен ағымдар, олардың қалыптасуының себептері мен салдары қоса көрсетіледі. Аталған дәуірдегі негізгі лингвистикалық мәселелер реті сараланып көрсетіледі.
Пайдаланылатын әдебиеттер:
Бенневист Э. Общая лингвистика . Москва, 1974.
2. Гумбольдт В.фон. Избранные труды по языкознанию . Москва, 1985
6-тақырып
Тілдің пайда болуындағы логикалық теория.
Логикалық бағыттың көтерген негізгі мәселелері . Филологиялық және философиялық теориялардың қалыптасуы. Рационалды көзқарас. Логикалық теорияның негізгі өкілдері , еңбектері, бағыттары, көзқарастары.
Пайдаланылатын әдебиеттер: 1. Ф.М. Головин Б.Н. Общее языкознание. Москва,1974
7-тақырып
Әлеуметтік бағыт
Әлеуметтік бағытты ерекшелендіретін өзіндік белгілерін айқындағаннан кейін, оның негізгі өкілдеріне тоқталу керек. Әлеуметтік бағыттың индивидуалды-психологиялық бағытпен байланысы. Ф.Энгельс, В.И.Лениннің көзқарастары.Фосслердің «Тіл біліміндегі әлеуметтік позитивизм идеализм»атты еңбегі. Әлеуметтік тілдердің аспектілері.
Пайдаланылатын әдебиеттер:
1.Аханов К. Тіл білімінің негіздері. Алматы,1973; Алматы,1994.
2.Бенневист Э. Общая лингвистика.Москва,1974.
8-тақырып
Логикалық бағыт
Логикалық бағыттың ұстанған қағидалары, өкілдері аталып көрсетіледі. Осы бағыттағы Ломоносовтың , Гумбольттың, Бопп пен Гримнің зерттеулері. Философиялық, филологиялық, тарихи-грамматикалық негіздері.
Пайдаланылатын әдебиеттер:
1.Аханов К. Тіл білімінің негіздері. Алматы,1973; Алматы,1994.
2.Бенневист Э. Общая лингвистика.Москва,1974.
9-тақырып
Психологиялық бағыт
Психологиялық бағыттың негізгі принциптері мен өкілдері. Индивидуалдық және әлеуметтік психологизм. Жеке әсершілдік бағыты,өкілдері. Г.Штейнтальдың шәкірттері.Бодуэн де Куртенэ мен де Соссюрдің концепциялары.Психологиялық лингвистиканың функционалды –құрылымдық әсерлері. Г.Штейнтальдың грамматика, логика және психология бойынша қағидалары мен қарым-қатынас жолдарын табуы.
Пайдаланылатын әдебиеттер:
1.Аханов К. Тіл білімінің негіздері. Алматы,1973; Алматы,1994.
2.Бенневист Э. Общая лингвистика.Москва,1974.
10-тақырып
Жас грамматикалық бағыт
Жас грамматикалық бағыттың қалыптасып дамуы,өкілдері мен олардың ұстанған қағидалары,тұжырымдары жайлы мәлімет беріледі. Аналогия мен фонетикалық заңды мәселе етіпкөтергендігі айтылғаны жөн. Неміс младограммистерінің көзқарастарындағы позитивистік және жеке психологиялық негіздер.
Г.Шухардт, К.Фослер, Дж.Бонфенте сияқты лингвистердің бұл бағытқа сыни көзқараспен қарағандығы.
Пайдаланылатын әдебиеттер:
1.Аханов К. Тіл білімінің негіздері. Алматы,1973; Алматы,1994.
2.Бенневист Э. Общая лингвистика.Москва,1974.
11- тақырып
Натуралистік – биологиялық бағыт
Негізгі қағидалары, өкілдері. А.Шлейхердің тіл табиғатын тірі ағзамен салыстыруы. М.Рапп, М.Мюллер, В.Д.Уитни еңбектеріндегі натуралистік бағытқа байланысты көзқарастары, концепциялары.
Пайдаланылатын әдебиеттер:
1.Аханов К. Тіл білімінің негіздері. Алматы,1973; Алматы,1994.
2.Бенневист Э. Общая лингвистика.Москва,1974.
12-тақырып
Структурализм бағыты
Структализм бағытының негізгі сипаты, постулаттары. Бұл бағыттағы мектептер. Структализмнің алғашқы және соңғы болып бөлінетіндегі, олардың өзара ерекшеліктері мен ортақбелгілері көрсетілуі керек. Математикалық және инженерлік лингвистикада структурализмніңкөрініс табуы. Структурализмді қолдаушылар. Прагалық лингвистикалық үйірме. Копенгаген структурализм мектебі (глоссематика). Американдық структурализм.Тілді құрылымдық жағынан сипаттаудың методологиялық негіздері.
Пайдаланылатын әдебиеттер:
1.Аханов К. Тіл білімінің негіздері. Алматы,1973; Алматы,1994.
2.Бенневист Э. Общая лингвистика.Москва,1974.
13-тақырып
Мәскеу және Қазан лигвистикалық мектептері
Студент аталған мектептерге тән басты белгілерді,оның негізгі өкілдерін атап көрсетеді.Мектептердің зерттеу нысаны,ұстанған қағидалары. Морфологиялық құрылым мен сөзжасамдық көзқарастары. Ф.Ф.Фортуновтың лингвистикалық тұжырымдары.И.А. Бодуэн де Куртенің әлеуметтік психологизмі. Тілдің пайда болуы және тілдік өзгерістердің себептері.
Пайдаланылатын әдебиеттер:
1.Аханов К. Тіл білімінің негіздері. Алматы,1973; Алматы,1994.
2.Бенневист Э. Общая лингвистика.Москва,1974.
14-тақырып
20-ғасыр лингвистикасы.
20-ғасыр лингвистикасының дамып қалыптасуындағы жас грамматикалық бағыттың ықпалы көрсетілген жөн. Соның негізінде аталған дәуір лингвистикасының негізгі нысаны, ұстанған қағидалары көрсетіледі. Жас грамматизм бағытына қарсы күресте қалыптасқан бағыттар мен мектептер. 20-ғасыр структурализмі. Ареалдық лингвистика, неолингвистика . Диалектология және лингвистикалық география.
Пайдаланылатын әдебиеттер:
1. История лингвистических учений. Средневековый Восток . Ленинград,1981.
2. Кодухов В.И. Общее языкознания. Москва,1974.
15-тақырып
Тіл білімі және оның қазіргі күйі.
Тіл туралы ғылымның нысаны және оның пәні. Тілдің қызметі. Қазіргі замандағы тіл білімі. Тілдің аралық ғылымдарда зерттелуі. Тіл білімі және логика. Референция теориясы. Тіл білімі және когнитивтік ғылымдар.
Пайдаланылатын әдебиеттер:
1. Хасанов Б. Национальные языки , двуязычие и многоязычие: поиски и перспективы. Алма-Ата , 1989.
2. Бенневист Э. Общая лингвистика. Москва, 1974.
ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Негізгі әдебиеттер:
1. Аханов К. Тіл білімінің негіздері. Алматы,1973;
2 Қордабаев Т.Р., Қалиев Ғ. Жалпы тіл білім, А., 2004
3 Бенневист Э. Общая лингвистика.Москва,1974.
4 «Тіл білімі сөздігі» Алматы , 1998.
5 Березин. Ф.М. «Очерки по языкознанию в Россий. Москва,1968.
6 Кодухов В.И. Общее языкознания. Москва,1974.
Қосымша әдебиеттер:
1. Амирова Т.А. Олбховиков Б.А., Рождественский Ю.В. Очерки по истории лингвистики.М., 1975
2. Ахманова О.С. Основные направления лингвистического структурализма. М., 1985
3. Березин Ф.М. История лингвистических учении. М., 1978
4. Березин Ф.М., Головин Б.Н. Общее языкознание. М., 1979
5. Гумбольдт В.А. Избранные труды по языкознанию. М., 1984
6. Бодуэн де Крутенэ Избранные труды по языкознанию. М., 1984
7. Звегинцев В.А. Внутренные законы развития языка. М., 1985
8. Лингвистический энциклопедичесуий словарь. М., 1990
9. Мейе А. Сравнительный метод в историческом языкознании. М., 1954
10. Общее языкознание. М., 1973
11. Хрестоматия по истории языкознания 19-20 веков. М., 1950
12. Языковые универсалии и лингвистическая типология. (Мақалалар жинағы). М., 1969.
Қазақ инновациялық гуманитарлық-заң университеті
«Жалпы тіл білімі» пәнін оқу-әдістемелік жағынан
қамтамасыз ету картасы
№
|
Оқу жоспары бойынша оқу пәні
|
студент саны
|
Оқулықтар (оқулықтың авторы, атауы, баспасы, жылы )
|
1
|
Жалпы тіл білімі
|
5
|
Аманжолов С. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы. Қазақ әдеби тіл синтаксисінің қысқаша курсы.– Алматы, 1994
|
2
|
|
|
Алқынбай А. Тарихи сөзжасам (Семантикалық аспект) Алматы, 1999.
|
3
|
|
|
Балақаев М. Қазақ әдеби тілінің тарихы. – А, 1968
|
4
|
|
|
Исаев С. Қазақ әдеби тілінің тарихы
|
5
|
|
|
Тектіғұл Ж. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы.– А., 2002
|
6
|
|
|
Рүстемов А. Тіл білімі тарихына қысқаша шолу. – А, 1981
|
7
|
|
|
Сыздық Р. Қазақ әдеби тілінің тарихы. – А, 2004
|
8
|
|
|
Қордабаев Т. Қазақ тіл білімінің қалыптасу, даму жолдары. – Алматы, 1995
|
9
|
|
|
Томанов М. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы. – А, 1988
|
|
10
|
|
|
Бейсенбаева Н. Сапостовительная грамматика казах.языков А., 1994
|
11
|
|
|
Әміренова Р. Қазақ, орыс тілдерінің салыстырмалы грамматикасы. Оқу құралы. Көкшетау, 2002
|
12
|
|
|
Базылхан Б. Қазақ және монғол тілдерінің салыстырмалы грамматикасы (фонетика) – А, 1999
|
13
|
|
|
ХХ ғасырдағы қазақ әдеби тілі. – А., 2000
|
14
|
|
|
Қалиев Ғ., Боранбаева Г. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Хрестоматия. А., 2000
|
15
|
|
|
Тектіғұл Ж. Қазақ әдеби тілінің тарихи граммат. А., 2002
|
Аға оқытушы: Ш.А.Доскеева
Кітапхана меңгерушісі: З.Ғ. Дубаева
«Жалпы тіл білімі» пәні бойынша оқу сабақтарын бағдарламалық және мультимедиалық жағынан жабдықтау
№
|
Сабақтың тақырыбы
|
Бағдарламалық және мультимедиалық жағынан жабдықтау
|
1
|
Жалпы тіл білімінің нысаны мен негізгі проблемалары, салалары
|
слайд
|
2
|
Тіл білімінің басқа ғылымдармен байланысы
|
слайд
|
3
|
Тілдің өзіндік сипаттары.
|
|
4
|
Тіл және қоғам
|
|
5
|
Тіл және ойлау. Тіл мен сан
|
слайд
|
6
|
Тілдің құрылымдық, жүйелік, таңбалық саипаттары
|
|
7
|
Тіл деңгейлері
|
|
8
|
Тілдің даму заңдылықтары
|
слайд
|
9
|
Ежелгі заман тіл білімі
|
|
10
|
Орта ғасыр тіл білімі.
|
|
11
|
ХІХ ғасыр тіл білімі.
|
слайд
|
12
|
ХІХ ғасырдағы лингвистикалық мектептер..
|
|
13
|
ХХ ғасыр тіл білімі және структурализм
|
слайд
|
14
|
ХХ ғасыр тіл білімі және структурализм
|
|
15
|
Кеңестік тіл білімі.
|
слайд
|