34	Безнең иминлеге-без.	Ут. Әгәр янгын чыкса.	1	Катнаш	Пожар куркынычсызлыгы кагыйдәләре, газ, электр, су куллануның төп кагыйдәләре.	Укучылар белергә / аңларга тиеш: --үз- үзеңне тотуның төп кагыйдәләрен(юлда, сулыкларда, мәктәптә) --алган белем һәм күнекмәләрне сәламәтлекне саклау һәм ныгытуда кулланырга	Фронталь, индивидуаль	4-5б. Мәктәпнең эвакуация планын өйрәнергә.
35		Су һәм газ.	1					5-7б.
36		Юлың хәерле булсын дисәң.	1	Катнаш	Пожар куркынычсызлыгы кагыйдәләре, газ, электр, су куллануның төп кагыйдәләре.	Укучылар белергә / аңларга тиеш: --үз- үзеңне тотуның төп кагыйдәләрен(юлда, сулыкларда, мәктәптә) --алган белем һәм күнекмәләрне сәламәтлекне саклау һәм ныгытуда кулланырга	Фронталь, индивидуаль	8-13б. Әти-әниеңә бирәчәк җәяүле юлчы антының текстын уйлап чыгар
37		Юл билгеләре. Күрсәтүче һәм тыючы билгеләр.	1	Катнаш	Юл йөрү кагыйдәләре	Укучылар белергә / аңларга тиеш: Сәламәтлекне саклау һәм ныгыту кагыйдәләрен	Фронталь, индивидуаль	14-15б.
38		Юл билгеләре. Күрсәтмә һәм информацион-күрсәткеч билгеләр.	1					16-17б. Үз юлыңның схемасын ясарга.
39		Хәтәр урыннар.	1	Катнаш	Урманда, сулыкларда елның төрле фасылында үз-үзеңне тоту	Укучылар белергә / аңларга тиеш: Әйләнә-тирә мохиттә үз-үзеңне тотуның төп кагыйдәләрен(юлда, сулыкларда, мәктәптә)	Фронталь, индивидуаль	18-22б. Куркынычсызлык кагыйдәләре-нә билгеләр уйлап тап һәм яса.
40		Яшен, елан, эт турында.	1	Катнаш	Урманда, сулыкларда елның төрле фасылында үз-үзеңне тоту	Укучылар белергә / аңларга тиеш: Әйләнә-тирә мохиттә үз-үзеңне тотуның төп кагыйдәләрен(юлда, сулыкларда, мәктәптә)	Фронталь, индивидуаль	23б.
41		Үсемлекләр, гөмбәләр, хайваннар.	1	Катнаш				24-28б. Үсемлекләр һәм гөмбәләр турында чыгыш әзерлә.
42		Экологик иминлек. Пычранган һавадан ничек сакланырга?	1	Катнаш		Укучылар белергә / аңларга тиеш: --сәламәтлекне саклау һәм ныгыту кагыйдәләрен		29-31б.
43		Экологик иминлек. Пычранган судан ничек сакланырга?	1	Катнаш				32-34б. Шәхси экологик иминлек кагыйдәләре-нә шартлы билгеләр уйлап чыгар.
44	Кеше һәм тереклек	Икътисад нәрсә өчен кирәк?	1	Яңа матери-алны өйрәнү	Экономика	Укучылар белергә / аңларга тиеш: -алган белемнәрне тормыш тәҗрибәсен баетуда куллана белергә	Фронталь,	36-38б. Үз ихтыяҗларыңның исемлеген төзе.
45		Икътисадның өч киты.	1	Яңа матери-алны өйрәнү			Фронталь,	40-47б.
46		Файдалы казылмалар. Аларны ничек чыгаралар.	1	Яңа матери-алны өйрәнү	Файдалы казылмалар	Укучылар белергә / аңларга тиеш: --табигатьнең төрле байлыкларының үзлекләрен	Фронта индивидуаль	48-50б.
47.		Файдалы казылмаларны саклау.	1					51-52б. Нинди дә булса файдалы казылма турында чыгыш әзерләргә.
48		Үсемлекчелек.	1	Яңа матери-алны өйрәнү	Кыргый һәм культуралы үсемлекләр, туган ягыбыз үрнәгендә аларны аеру	Укучылар белергә / аңларга тиеш: --терек һәм терек булмаган табигатьне аерырга	Фронталь, индивидуаль	53-59б. Бер үсемлек турында чыгыш әзерләргә.
49		Терлекчелек.	1	Яңа матери-алны өйрәнү	Терлекчелекнең кеше тормышындагы роле, кешенең терлекләргә карата сакчыл мөнәсәбәте	Укучылар белергә / аңларга тиеш: --алган белем һәм күнекмәләрне үсемлекләр һәм терлекләр белән аралашканда кулланырга	индивидуаль	60-63б. Китапханәдән хайваннар турында нинди дә булса китап алырга.
50		Сәнәгать нинди була?	1	Яңа матери-алны өйрәнү	Сәнәгать	Укучылар белергә / аңларга тиеш: -- Сәнәгать җитештергән һәм табигатьтән алган продукцияне аера белергә	Фронталь, индивидуаль	64-65б.
51		Сәнәгатьнең тармаклары.	1	Яңа матери-алны өйрәнү				66- 67б.Сәнәгать-нең һәр тармагы өчен аның символы булырдай шартлы билге уйлап чыгар һәм яса.
52		Акча нәрсә ул?	1	Яңа матери--алны өйрәнү	Акча	Укучылар алган белем һәм күнекмәләрен тормыш тәҗрибәсен баету өчен куллана белергә тиешләр	Фронталь, индивидуаль	68-72 б.дәреслектә-ге сүзләрне кулланып,кроссворд төзе.
53		Дәүләт бюджеты.	1	Яңа матери-алны өйрәнү	Бюджет	Укучылар алган белем һәм күнекмәләрен тормыш тәҗрибәсен баету өчен куллана белергә тиешләр	Фронталь, индивидуаль	73-76б,әкияти илне уйлап чыгар һәм аның бюджетын төзе.
54		Гаилә бюджеты.	1	Яңа матери-алны өйрәнү	Гаилә баланың беренче коллективы.	Укучылар алган белем һәм күнекмәләрен тормыш тәҗрибәсен баету өчен куллана белергә тиешләр	Фронталь, индивидуаль	77-80б, якынча үзенең чыгымнары-ның планын төзе.
55		Икътисад һәм экология.Экологик һәлакәт.	1	Яңа матери-алны өйрәнү	Табигатьтә үз-үзеңне тоту кагыйдәләре.	Укучылар алган белем һәм күнекмәләрен тормыш тәҗрибәсен баету өчен, үз-үзеңне тоту, табигатьне саклау кагыйдәләрен куллана белергә тиешләр	Фронталь, индивидуаль	81бэкологик һәлакәт мисалларын уйлап килергә,рәсем ясарга.
56		Икътисадның ике ягы.	1	Яңа материалны өйрәнү	Табигатьтә үз-үзеңне тоту кагыйдәләре.	Укучылар алган белем һәм күнекмәләрен тормыш тәҗрибәсен баету өчен, үз-үзеңне тоту, табигатьне саклау кагыйдәләрен куллана белергә тиешләр	Фронталь, индивидуаль	82-84б иктисадның зыянының күрсәтүче схема төзе.
57		Икътисад нәрсәгә өйрәтә?	1	Катнаш	Икътисад.	Укучылар алган белем һәм күнекмәләрен тормыш тәҗрибәсен баету өчен куллана белергә тиешләр	Фронталь, индивидуаль	36-47 бит, кабатларга һәм йомгаклау тестына әзерләнергә
58		Гомумиләштерү, йомгаклау тесты.	1	Катнаш	Икътисад .Бюджет	Укучылар алган белем һәм күнекмәләрен тормыш тәҗрибәсен баету өчен куллана белергә тиешләр	индивидуаль	Эш дәфтәреннән практик биремнәр.
59	Җәмгыять	Россиянең алтын боҗрасы.Сергий Посады, Бөек Ростов,Углич, Ярославль.	1	Яңа матери-алны өйрәнү	Мәскәү- Россиянең башкаласы.	Укучылар белергә / аңларга тиеш: Үз иленең исеме,аның башкаласы,регионы,үзе торган шәһәренең (авылының) исеме; Россиянең чикләрен ,кайбер шәһәрләрне(үз шәһәрен,башкаласын тагын 1-2 шәһәр) картада күрсәтә белү. алган белемнәрне тормыш тәҗрибәсен баетуда куллана белергә,үз планетасы ,туган як,туган ил турында мәгълүмат туплау.	Фронталь, индивидуаль	88-92 бит,укыган берәр шәһәр турында белешмә әзерләргә.
60	Җәмгыять	Кострома, Плёс, Суздаль, Владимир.	1	Яңа матери-алны өйрәнү	Россия шәһәрләре. Санкт-Петербург.			93-99 б, РТ район,шәһәр, авыл исемнәрен язып килергә.
61	Җир-яшәеш планетасы.	Безнең иң якын күршеләребез.	1	Яңа матери-алны өйрәнү	Җир шарының –илләре халыклары.			100-109б,картада шәһәрләрне табарга өйрәнеп килергә.
62		Европаның төньягында.	1					110-119б, илләрнең фоторәсемнә-рен алып кил
63		Бенилюкс нәрсә ул?	1	Яңа матери-алны өйрәнү	Җир шарының –илләре халыклары.			120-126б, таблица буенча сораулар әзерләргә.
64		Европаның үзәгендә.	1	Яңа матери-алны өйрәнү		Укучылар белергә тиеш: - алган белемнәрне тормыш тәҗрибәсен баетуда куллана белергә. - өйрәнгән илләрне картада күрсәтә белергә. - Үз иленең исеме,аның башкаласы,регионы,үзе торган шәһәренең (авылының) исеме;		127-133бит,бер ил буенча кроссвод әзерләп килергә
65		Франция һәм Бөекбритания буйлап сәяхәт.	1	Яңа матери-алны өйрәнү				134-143бит, Шарль Перро иҗаты буенча әзерләнеп килергә
66		Европаның көньягында.	1	Яңа матери-алны өйрәнү	Җир шарының –илләре халыклары.			142-148б, параграф буенча викторина өчен сораулар уйлап чыгарырга.
67		Дөньяның тарихи истәлекле урыннары.	1	Яңа матери-алны өйрәнү				149-150 бит, картадан шушы илләрне таба белергә.
68		Дөньяның тарихи истәлекле урыннарына сәяхәт.	1	кабатлау		Укучылар белергә тиеш: - алган белемнәрне тормыш тәҗрибәсен баетуда куллана белергә,үз планетансы ,туган як, туган ил турында мәгълүмат туплау.		151-153 бит,истәлеклеурын була алырлык берәр бина яки һәйкәл уйла һәм рәсемен яса.
69		Гомумиләштерү.	1	Үткән-нәрне гомуми-ләштерү				88-149 б. тестка әзерлек
70		Йомгаклау.	1	кабатлау

Музыка

Аңлатма язуЫ

Әдәби уку фәненнән киңәйтелгән тематик планлаштыру Татарстан Республикасы Мәгариф министрлыгы тарафыннан расланган Татар мәктәпләре, гимназияләр өчен музыка программасы нигезендә төзелде.Төзүче: ҖиһашинаМ.Ф. Ул дүртьеллык башлангыч татар мәктәбенең 3 нче сыйныфы өчен төзелгән һәм Татарстан Республикасы Мәгариф министрлыгы рөхсәте белән басылган. «Музыка» дәреслеге белән тәэмин ителгән. Авторы: ҖиһашинаМ.Ф

3 нче сыйныфта еллык тема: «Музыка сәнгатендә үсеш».

Музыкаль белем һәм тәрбияви бурычлар.

• 
  Үткәннәрне тагын да ныгыту, киңәтү һәм тирәнәйтү;
  
• 
  Укытуның төп максаты: тәрбияви юнәлеш бирү;
  
• 
  Музыкаль белемнәрне актив үзләшерүгә , күнекмәләрдә осталыкка ирешүгә ирешү;
  
• 
  Музыка сәнгатендәге үсешкә, музыка төзелешенә, интонацияне ачыклауга кызыксыну уяту.
  

Укучы балаларның музыкаль әзерлеге дәрәҗәсе, музыкаль белемнәр һәм күнекмәләр.

Төп белемнәр:

• 
  Музыка сәнгатендә төп өч төрнең (җыр, бию, марш) опера, балет, симфония, концерт кебек зур күләмле әсәрләр белән бәйләнештә булуы.
  
• 
  Музыкаль телнең үзенчәлекләре;
  
• 
  Интонация турында мәгълүмат: музыка һәм сөйләм бәйләнеше;
  
• 
  Музыка әсәре төзелеше
  

Музыкаль күнекмәләр

• 
  Музыкада тасвирлау һәм сүрәтләү чаралары, музыкаль интонацияне сиземләү;
  
• 
  Төрле метрда, төрле ритмда төрле паузалар белән язлган көйләрне кулану;
  
• 
  Таныш җырларны – мөстәкыйль, кыенракларын укытучыа ияреп җырлау.
  

Җырлау күнекмәләре.

• 
  Төп җыр күнекмәләрен җырлау;
  
• 
  Тын алу ысулларын белү;
  
• 
  Музыкаль ритмик хәрәкәтләр;
  
• 
  Төрле бәрмә музыкаль коралларда уйнау.
  

Тематик план атнага 1 сәгать исәбеннән , барлыгы 35 сәгатькә исәп итеп төзелә.


ТЕМАЛАР БҮЛЕНЕШЕ:

1нче чирек. «Җыр, бию һәм марш, үсеш алып, җыр сыман, бию сыман, марш сыман әсәрләргә әвереләләр – 9 сәгать.

2 нче чирек. Интонация – 7 сәгать.

3 нче чирек. Музыкада үсеш – 10 сәгать.

4 нче чирек . Музыкаль әсәрнең төзелеше – 9 сәгать.

3 нче сыйныфта музыка дәресләренең календарь-тематик планы

Тәртип саны	Программаның бүлеге	Сәгать саны	Дәреснең темасы	Җырлау күнегүе	Репертуар Җыр өйрәнү	Үзләштерелергә тиешле махсус белем һәм күнекмәлэр, музыкаль белемнәр	Музыка тыңлау	Дэреслек	Үткәрү вакыты
	1нче чирек. «Җыр, бию һәм марш, үсеш алып, җыр сыман, бию сыман, марш сыман әсәрләргә әвереләләр	9 сәг.	1. 2 нче сыйныфта өйрәнгәннәрне кабатлау	Ноталар атап җырлау	Әпипә (татар халык көе) Көзге җыр (М.Мозаффаров муз.) «Совет Армиясе маршы. (С.Сәйдәшев муз.) «Без - өченчеләр» (Д.Кабалевский) - өйрәнү	Җырларның характеры Музыка төре. Бәрмә музыкаль кораллар	«Кармен» Ж.Бизе
			2. Җыр, бию һәм марш, үсеш алып, җыр сыман, бию сыман, марш сыман әсәрләргә әверелүе	Ноталар атап җырлау	Без - өченчеләр» (Д.Кабалевский) - өйрәнү, башкару «Мәктәпкә» (Н.Бәдертдинов муз, .Мансур сүз)- өйрәнү	Нота, пауза сузынкылыгы	«Алтын тарак» Ә.Бакиров «Акчарлаклар» «Полонез»-Ф.Шопен
			3. Жыр сыман эсэрнен үсеше	Бишек җыры	Мәктәпкә» (Н.Бәдертдинов муз, .Мансур сүз)- өйрәнү	М.И.Глинка иҗаты-әңгәмә	«Сусанин ариясе»
			4. Жыр сыман әсәрнен үсеше	Ноталар атап җырлау «Ак калач»	Мәктәпкә» (Н.Бәдертдинов муз, .Мансур сүз)- башкару	Жыр сыман әсәр	«Алтын тарак» Ә.Бакиров «Шүрәле» Ф.Яруллин
			5. Бию сыман әсәрләр		«Без- шаян кызлар» -өйрәнү	Бию ритмы	«Шүрәле»: «Сөембикә һәм кошлар» Ф.Яруллин
			6. Бию сыман әсәрләр	Тоник өчаваз «Дуслар»	«Без- шаян кызлар» -тасвирлы җырлау	Бәрмә кораллар куллану	«Вальс» С.Сәйдәшев
			7. Марш сыман әсәрләр	«Без –кыю малайлар»	«Куыш уйнаганда»- өйрәнү	батырлык чагылдырган образлар	«Бишенче симфония» 3-кисәк, Бетховен
			8. җыр сыман, бию сыман, марш сыман музыка	Яшә, Республика!	«Милициянең яшь дуслары без» - өйрәнү, башкару	җыр сыман, бию сыман, марш музыка	«Бию»-Р.Халитов
			9. Беренче чирек темасын гомумиләштерү	Яшә, Республика!	Өйрәнелгән җырларны кабатлау, башкару	Музыка төрләре
	2 нче чирек Интонация	7 сәг.	1. Сөйләм интонациясен музыка интонациясе белән чагыштыру	Ноталар атап җырлау «Барабан»	«Яратам» (Ф.Хатыйпов муз., Ш.Маннур сүз.) – өйрәнү	Интонация бәйләнеше	«Такылдавык» («Болтушка»)-С.Прокофьев
			2. Музыкаль интонация	Ноталар атап җырлау «Барабан»	Яратам» (Ф.Хатыйпов муз., Ш.Маннур сүз.) – өйрәнү. Башкару. «Колын бара каладан» (М.Шәмсетдинов муз., Ш.Галиев сүзләре)	Музыкаль интонация	«Марш» - (Р.Еникеев ) «Шүрәле» - (А.Ключарев)
		.	3. Музыкаль фраза, көй. Интонация – музыкаль әсәрнең бөртеге	Ноталар атап җырлау	«Колын бара каладан» - өйрәнү	Интонация	«Өч дус кыз» (Три подружки) «Бәйрәмдә» -А.Ключарев
			4. Интонация төрләре	Ноталар атап җырлар	«Колын бара каладан» - башкару «Кәккүк» -(Ә.Бакиров муз. Ш.Мөдәррис с.)	Интонация төрләре	Өйрәнелгән жырларны тыңлаү
			5. Интонация төрләре	Ноталар атап җырлау	Кәккүк» -(Ә.Бакиров муз. Ш.Мөдәррис с) «Карак песи» (Җ.Фәйзи муз.М.Җәлил с.)	Интонация төрләре	«Мәкерле песи» Л.Хәйретдинова операсы
			6. Тасвирлау һәм сүрәтләү интонацияләре турында белемнәрне ныгыту	Өйрәнелгән жырлар- «лю», «ду»	Кәккүк» -(Ә.Бакиров муз. Ш.Мөдәррис с) башкару Карак песи» (Җ.Фәйзи муз.М.Җәлил с.) өйрәнү «Минем гөлем» (Х.Фатыхов муз. Ә.Габиди с.) -өйрәнү	Интонация төрләре	«Алтынчәч» (Н.Җиһанов)
			7. Интонация – музыкаль әсәрнең бөртеге, аның асылы – темасын гомимиләштү		Өйрәнелгән жырларны кабатлау	Интонация
	3 нче чирек Музыкада үсеш	10 сәг	1.Музыка – хәрәкәт сәнгате	Тоника өчавазы	«Безнең дусларыбыз» (А.Ключарев муз. М.Хөсәен с.)	Башкару үсеше	«Вальс» (Н.Җиһанов) «Марш» (Ф.Шуберт)
			2. Музыкада үсеш	Өйрәнелгән жырларны «лю», «ду» иҗекләренә җырлау	«Безнең дусларыбыз» (А.Ключарев муз. М.Хөсәен с.)	Музыкада үсеш	«Петя һәм бүре» (С.Прокопьев) «Наемщик» -(С.Сәйдәшев)
			3.Музыкада үсеш	Өйрәнелгән жырларны җырлау	«Яшь солдатлар без» (М.Мозаффаров муз.Ә.Ерикәй сүзләре)	Музыкада үсеш	«Петя һәм бүре» (С.Прокопьев) «Вальс-эскпромт» (Р.Яхин)
			4. Җырларда очрый торган үсеш	Балалар уены	«Кояшлы ил» (Л.Батыр-Болгари муз. Ә.Рәшит сүзләре) - өйрәну «Яшь солдатлар без» (М.Мозаффаров муз.Ә.Ерикәй сүзләре) -өйрәнеп бетү	Ягымлы, тәэсирле интонация	Петя һәм бүре» (С.Прокопьев)
			5. Музыкаль әсәрдәге динамик үсеш	Уфа-Чиләбе	«Кояшлы ил» (Л.Батыр-Болгари муз. Ә.Рәшит сүзләре)	Ягымлы, тәэсирле интонация	Н.Җиһанов: татар халык көйләре
			6. Җырларда бирелгән драматик үсеш	Яшь бөркет	Кояшлы ил» (Л.Батыр-Болгари муз. Ә.Рәшит сүзләре «Яшь бөркет» (Ф.Әбүбакиров муз.Җ.Дәрзаманов сүзләре)	Драматик үсеш	«Яшь мушентерлар» (Ф.Әхмәтов, Р.Харис с.)
			7. Музыкаль әсәрдәге үсешкә башкаручының тәэсире	Уфа-Чиләбе	«Яшь бөркет» (Ф.Әбүбакиров муз.Җ.Дәрзаманов сүзләре)- өйрәнеп бетү «Асия» ( И.Шәмсетдинов муз. Ә.Фәйзи с.)	Әсәрдә музыкаль үсеш	«Фортепьяно өчен «прелюд» (И.Шәмсетдинов)
			8. Музыкаль әсәрдәге үсешкә лад үзгәрүенең тәэсире	Тоника өчавазы	«Асия» ( И.Шәмсетдинов муз. Ә.Фәйзи с.)	Мажор, минор лады	«Авыл күренешләре» -(Л.Батыр- Болгарии)
			9. Музыкадагы үсеш төрле тасвирлау чаралары аша барлыкка килә	Уфа-Чиләбе	Кояшлы ил» (Л.Батыр-Болгари муз. Ә.Рәшит сүзләре «Яшь бөркет» (Ф.Әбүбакиров муз.Җ.Дәрзаманов сүзләре) - башкару	Мажор, минор лады	«Прелюд» (И.Шәмсетдинов)
			10. 3 нче чирек материалын кабатлау.		Өйрәнелгән җырларны кабатлау	Интонация һәм үсеш	Петя һәм бүре» (С.Прокопьев)
	4 нче чирек Музыкаль әсәрнең төзелеше	9 сәг.	1. Музыкаль әсәрдәге өтерләр, нокталар	«Яз бәйрәме»	«Яңгыр вальсы» (М.Кәшипов муз, Р.Хәйретдинова шигыре) – 1 нче куплетын өйрәнү	, . –музыкаль әсәрне фразаларга бүләләр	«Әкият» (Н.Җиһанов)
			2. Ике һәм өч кисәктән торган музыкаль әсәрләр	Бәрмә музыкаль кораллар	«Яңгыр вальсы» -өйрәнү «Мин эшләргә яратам» (Ә.Фәйзи муз.М.Хөсәен с.)		«Неаполитан җыры» (П.Чайковский) «Скрипка өчен Бию» (Х.Халиуллин)
			3. Рондо формасы	Бәрмә музыкаль кораллар	«Мин эшләргә яратам» (Ә.Фәйзи муз.М.Хөсәен с.) «Яз җитә» (Җ.Фәйзи муз.Ф.Кәрим с.)	Темп, ритмика, динамика	«Җәйге кичләр»: «Бәйрәмдә» (Р.Яхин)
			4. Вариация формасы	Күнегүләр	«Ком бураны» (Т.х.җыры) «Яз җитә» -2 куплетын өйрәнү		«Комаринская» (М.Глинка)
			5. Рондо һәм вариация турында белемнәрне ныгыту	Күнегүләр	«Ком бураны» (Т.х.җыры) «Яз җитә» -2тулысынча өйрәнү		«Бәйрәмдә» (Р.Яхин
			6. Дүртенче чирек темасыг йомгаклау		«Җырлыйк җырның матурын» (.т./х.көе Ә.Рәшитов муз.)
			7-8.Соңгы кыңгырау җырларын кабатлау.		Өйрәнелгән җырларны кабатлау. Концертка әзерләнү .
					Дәрес –концерт
			Уку елында өйрәнелгән темаларны кабатлау- гомумиләштерү