Дәріс 15. Энергияны үнемдеп сақтау негізі
Дәріс сабақтың мазмұны
Электр станциясындағы шығындар түрі
Жылу электр станцияларының ПӘК
КӘС-тің жұмысын сипаттайтын шамалар және оларды көтеретін жолдар
Жылу электр станция және оның түрлері
Бу қозғалтқыштарын қарастырғанда оларда болатын жылу шығындарын анықтадық. Электр станцияларының жұмысын сипаттау үшін, жылу қозғалтқыштарындағы шығындардан басқа бу қазандықтарындағы және жылу тасымалдағышты тасымалдауға кететін шығынды да есепке алу кажет.
Жылу электр централдық берілген есептік уақыты ішіндегі толық ПӘК (брутто) мына формуламен анықталады:
(1)мұндағы, N – берілген есептік уақыт аралығындағы жылу электр централдың шығарған электр энергия мөлшері, кВт·сағ;
Qn – берілген есептік уақыт аралығындағы тутынушыларға жіберілген жылу мөлшері, ккал;
B – берілген есептік уақыт аралығындағыжылу алуға жұмсалған отын мөлшері, кг
- отынның орташа жану жылулығы, ккал;Конденсациялы электр станциясының (КЭС) жұмысын сипаттайтын негізгі параметр 1 кВт·сағ жұмсалытын жылу шығыны:
(2)мұндағы, D – берілген есептік уақыт аралығындағы бу қазандығынан алынатын бу мөлшері, кг;
io,iкc– берілген есептік уақыт аралығындағы бу энтальпиясы мен көректендіру суының энтальпиясы, ккал/кг;
ηқуб, ηбу қаз – құбырлар мен бу қазандығының ПӘК.
Конденсациялы элект станциясының үнемділігін көтеру үшін жақсарту қажет. Ол үшін будың бастапқы параметрлерін көтеру керек, салқындатқыштағы қысымды төмендету, аралық қыздыруды пайдалану, машиналар мен агрегаттарды жетілдіру, құбырлар ұзындығын азайту, жылулық оқшауландыруды жақсарту, әкетілетін газдар температурасын төмендету т.б. қажет.
КЭС-тің негізгі үнемдік көрсеткіші болып электр энергиясының құны саналады. Электр энергиясының құны станцияның жылдық эксплуатациялық шығынының өндірілген энергия мөлшіріне қатнасы мен анықталады.
Станцияның жылдық эксплуатациялық (пайдалану шығыны жазылатын отын мөлшерінен майлауға қажетті май мөлшерінен т.б. құралады.
Электр станциясы деп табиғи энергияны электр энергиясына айналдыру пайдаланылатын энергетикалық қоңдырғы. Кеңінен пайдаланылатын электр станциясының түрі жылу электр станциясы (ЖЭС). Онда органикалық (қатты, сұйық, газ тәрізді) отындарды жағу кезінде алынған жылу энергиясын пайдаланады. ЖЭС-те электр энергиясы айналып тұратын генератор көмегімен өндіріледі. Генератор айналысын жылу қозғалтқышынан, ал кейде газ турбинасынан алады. Органикалық отынмен жұмыс істетін ЖЭС-тер тұтынуға жіберілетін энергия түрімен конденсациялы электр станциясына (КЭС) және жылуэлектрцентраль (ЖЭС) бөлінеді.
КЭС-тың жұмысының негізіне қыздырылған бумен жұмыс істейтін Ренкин циклы жатады. Бұл циклға сәйкес КЭС қарапайым сызбанұсқасы бу қыздырғышы бар бу қазандығынан турбо агрегаттан, салқындатқыш бен одан конденсатты бу генераторың әкететін сараптан турады. КЭС тұтынушылармен тек электр энергиясын тасымалдаушы жүйелерден турады, соңдықтан ол тұтынушылардың алыста яғни отын өндіру орнында туруы мүмкін.
ЖЭС тұтынушыларға электр және жылу энергиясын беретіндіктен, ол өндіріс орындары мен тұрған үйлер ауданына жақын орналасуы керек себебі жылу шығыны ол кезде аз болады.
Дизелді электр станциялары негізінен алыс аудандарда пайдаланылады. Ал газ турбиналы электр станциясы газ тапшылығы себепті аз пайдаланылады.
Өздік бақылау сұрақтары
Электр станцияларындағы жылу шығынын түсіндір
ЖЭС-тің толық ПӘК формуламын жазыңыз
КЭС-тың жұмысын сипаттайтын параметрдің формуласын жазыңыз- КЭС-тың үнемділігін арттыру үшін не істейді
КЭС-тың негізгі үнемдік көрсеткіші деп нені айтады
Электр станциясы деп нені айтады?
Электр станциясының түрлері
КЭС бен ЖЭҚ айырмашылығы
Қолданылған оқулықтар
Бахмачевский Б.И. и др. «Теплотехника». - М.: Металлургиздат, 1969. - б.571-595
Нащокин В.В. «Техническая термодинамика и теплопередача». - М.: Высшая школа, 1980. - б. 280-290
Лариков Н.Н. «Тепдлтехника» - Стройиздат., 1985. – б.400-417
3 зертханалық сабақтар
Зертханалық жұмыс 1
Тақырыбы. Жылу техникалық өлшеулер
Жұмыс мақсаты. Өлшеу құралдарының түрі мен құрылысымен танысу. Өлшем бірліктерінің ара қатынасын білу.
Жұмысты жүргізуге арналған әдістемелік кеңес және жұмысты қорғауға қажетті өздік бақылау сұрақтары. Жұмыстың әдістемелік нұсқасында берілген.
Зертханалық жұмыс 2
Тақырыбы. Жылу техникалық өлшеулер
Жұмыс мақсаты. Өлшеу құралдарының түрі мен құрылысымен танысу. Өлшем бірліктерінің ара қатынасын білу.
Жұмысты жүргізуге арналған әдістемелік кеңес және жұмысты қорғауға қажетті өздік бақылау сұрақтары жұмыстың әдістемелік нұсқасында берілген.
Зертханалық жұмыс 3
Тақырыбы. Ауаның изобаралық жылу сыйымдылығын анықтау
Жұмыс мақсаты. Ауаның орташа жылу сыйымдылығын анықтау.
Жұмысты жүргізуге арналған әдістемелік кеңес және жұмысты қорғауға қажетті өздік бақылау сұрақтары жұмыстың әдістемелік нұсқасында берілген.
Зертханалық жұмыс 4
Тақырыбы. Ауаның изобаралық жылу сыйымдылығын анықтау
Жұмыс мақсаты. Ауаның орташа жылу сыйымдылығын анықтау.
Жұмысты жүргізуге арналған әдістемелік кеңес және жұмысты қорғауға қажетті өздік бақылау сұрақтары жұмыстың әдістемелік нұсқасында берілген.
Зертханалық жұмыс 5
Тақырыбы. Ауаның изохоралық процесті зерттеу
Жұмыс мақсаты. Жылу берілетін изохоралық процесс үшін қысымның өзгеруіне байланысты температураның өзгеруін анықтау, процестің негізгі сипаттамасын есептеу.
Жұмысты жүргізуге арналған әдістемелік кеңес және жұмысты қорғауға қажетті өздік бақылау сұрақтары жұмыстың әдістемелік нұсқасында берілген
Зертханалық жұмыс 6
Тақырыбы. Судың булану жылуын анықтау
Жұмыс мақсаты. Қайнау әдісімен атмосфералық қысымда судың булану жылуын тәжрибе жүзінде өлшеу.
Жұмысты жүргізуге арналған әдістемелік кеңес және жұмысты қорғауға қажетті өздік бақылау сұрақтары жұмыстың әдістемелік нұсқасында берілген
Зертханалық жұмыс 7
Тақырыбы. Судың булану жылуын анықтау
Жұмыс мақсаты. Қайнау әдісімен атмосфералық қысымда судың булану жылуын тәжрибе жүзінде өлшеу.
Жұмысты жүргізуге арналған әдістемелік кеңес және жұмысты қорғауға қажетті өздік бақылау сұрақтары жұмыстың әдістемелік нұсқасында берілген
Зертханалық жұмыс 8
Тақырыбы. Ылғалды ауалы процестерді зерттеу
Жұмыс мақсаты. Кептіру қоңдырысндағы өтетін процестерді және ылғалды ауа күйлерін зерттеу.
Жұмысты жүргізуге арналған әдістемелік кеңес және жұмысты қорғауға қажетті өздік бақылау сұрақтары жұмыстың әдістемелік нұсқасында берілген
Зерханалық жұмыс 9
Тақырыбы. Ылғалды ауалы процестерді зерттеу
Жұмыс мақсаты. Кептіру қоңдырысндағы өтетін процестерді және ылғалды ауа күйлерін зерттеу.
Жұмысты жүргізуге арналған әдістемелік кеңес және жұмысты қорғауға қажетті өздік бақылау сұрақтары жұмыстың әдістемелік нұсқасында берілген
Зерханалық жұмыс 10
Тақырыбы. Газотурбиналық құрылғы циклының термодинамикалық талдау
Жұмыс мақсаты. МӘЕМ көмегімен P=const кезіндегі газотурбиналық құрылының (ТТҚ) нақты циклындағы тиімділік ПӘК-тің қолайлы мәнің табу және теориялық циклдағы термиялық ПӘК-пен тиімділік ПӘК-тің максимал мәнің салыстыру. Теориялық және нақты циклдардағы термодинамикалық параметрлерді өлшеу.
Жұмысты жүргізуге арналған әдістемелік кеңес және жұмысты қорғауға қажетті өздік бақылау сұрақтары жұмыстың әдістемелік нұсқасында берілген
Зерханалық жұмыс 11
Тақырыбы. Газотурбиналық құрылғы циклының термодинамикалық талдау
Жұмыс мақсаты. МӘЕМ көмегімен P=const кезіндегі газотурбиналық құрылының (ТТҚ) нақты циклындағы тиімділік ПӘК-тің қолайлы мәнің табу және теориялық циклдағы термиялық ПӘК-пен тиімділік ПӘК-тің максимал мәнің салыстыру. Теориялық және нақты циклдардағы термодинамикалық параметрлерді өлшеу.
Жұмысты жүргізуге арналған әдістемелік кеңес және жұмысты қорғауға қажетті өздік бақылау сұрақтары жұмыстың әдістемелік нұсқасында берілген
Зерханалық жұмыс 12
Тақырыбы. Тоңазытқыш агенттерінің термодинамикалық диаграмма бойынша бу тоңазытқыш машиналар циклдарын құру
Жұмыс мақсаты. Тоңазытқыш агенттерімен танысу және термодинамикалық диаграмма құру жолымен танысу.
Жұмысты жүргізуге арналған әдістемелік кеңес және жұмысты қорғауға қажетті өздік бақылау сұрақтары жұмыстың әдістемелік нұсқасында берілген.
Зерханалық жұмыс 13
Тақырыбы. Тоңазытқыш агенттерінің термодинамикалық диаграмма бойынша бу тоңазытқыш машиналар циклдарын құру
Жұмыс мақсаты. Тоңазытқыш агенттерімен танысу және термодинамикалық диаграмма құру жолымен танысу.
Жұмысты жүргізуге арналған әдістемелік кеңес және жұмысты қорғауға қажетті өздік бақылау сұрақтары жұмыстың әдістемелік нұсқасында берілген.
Зерханалық жұмыс 14
Тақырыбы. Цилиндрлік қабат әдісімен материалдардың жылу өткізгіштік коэффициентін анықтау
Жұмыс мақсаты. Стационар тәртіптегі жылу өткізгіштік теориясынан білімді тереңдету, жылу өткізгіштікті зерттеу методикасын менгеру, ғылыми тәжрибе өткізу дағдыларын алу.
Жұмысты жүргізуге арналған әдістемелік кеңес және жұмысты қорғауға қажетті өздік бақылау сұрақтары жұмыстың әдістемелік нұсқасында берілген.
Зерханалық жұмыс 15
Тақырыбы. Еркін конвекция кезіндегі көлденең цилиндрдің жылу беру
Жұмыс мақсаты. Еркін конвекцияда жылу беру теориясын білімді тереңдету, тәжрибелек зерттеу әдісімен таныстыру, тәжрибе мен алынған нәтижелерді бір жүйге келтіру дағдыларын алу.
Жұмысты жүргізуге арналған әдістемелік кеңес және жұмысты қорғауға қажетті өздік бақылау сұрақтары жұмыстың әдістемелік нұсқасында берілген.
4 СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫ
Кредиттік жүйемен оқу кезінде студенттердің өздік жұмысын ұйымдастыру сапасын арттыруға жоғары талаптар қойылады, оған үй тапсырмаларын орындауда кіреді.
Оқытушының жетекшілігімен студенттердің өздік жұмысы – бұл кредиттік жүйемен оқу кезінде оқу жұмысының бір түрі, онда диалогтық тәртіпте аудиториялық сабақ түрінде өткізіледі, сонымен бірге аудиториядан тыс кеңес түрінде жүргізіледі.
<< предыдущая страница