Қазақстан Республикасы

Төтенше жағдайлар министрінің

2008 жылы «18» қыркүйекте

№ 172 бұйрығымен

бекітілген


Сұйытылған көмірсутекті газдарды қолдану кезіндегі

өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптары


1-тарау. Терминдер мен анықтамалар


1. Осы Талапта мынадай терминдер мен анықтамалар қолданылады:

1) сұйытылған көмірсутекті газдарды қолданатын объект (бұдан әрі - СКСГ) – СКСГ сақталуын және (немесе) пайдалануын, газ құбырлары арқылы тұтынушыға тасымалдануын, оны қауіпті өндірістік объектілерде отын ретінде пайдалануын қамтамасыз ететін өндірістік және коммуналдық-өндірістік мақсаттағы объект;

2) өндірістік мақсаттағы объект – СКСГ сақтайтын және (немесе) пайдаланатын, газ құбырлары арқылы тасымалдайтын, сонымен қатар сұйытылған көмірсутекті газдарды сақтау және пайдалану жөніндегі бірлескен базалары мен газбен толтыру станциялары (бұдан әрі – ГТС), газбен толтыру бекеттері (бұдан әрі – ГТБ), автокөліктік газ құю станциялары (бұдан әрі – АГҚС), газсыздандыру (буландыру) станциялары, өнеркәсіптік және (немесе) коммуналдық-өндірістік мақсатта пайдалануға арналған резервуарлық қондырғылар, өнеркәсіпте пайдалануға арналған топтық баллонды қондырғылар, сыртқы газ құбырлары, ішкі газ құбырлары мен қауіпті өндірістік объектілерде газды қолданатын қондырғылар, өндірістік мақсаттағы ғимараттар мен құрылыстар, резервуарлар, арматура мен бақылау-өлшеу аспаптар;

3) коммуналдық-өндірістік мақсаттағы объект – қоймалық қондырғылардан газды тұтануды қамтамасыз ететін, сонымен қатар ғимарат алдындағы сөндіргіш құрылғыларға және (немесе) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығындағы (бұдан әрі - ТКШ) ғимаратты қоршайтын конструкцияға дейінгі сыртқы газ құбырлары;

4) газды тұтыну объектілері – ішкі газ құбырлары, газ жабдықтары мен газды қолдану қондырғылары, қауіпсіздік автоматикасы, бұғаттағыштар, бір өндірістік аумақта (алаңда) орналасқан газды жандыру процесін реттеу және сигнал беруге кіретін өндірістік және технологиялық жүйе;

5) техникалық құрылғылар – резервуарлар, толтыру құрылғылары (құю колонкалары, каруселді және өлшегіш қондырғылар), сораптар, компрессорлар, түзеткіш қондырғылар, газ құбырлары, газ құбырлары мен резервуарларды электрохимиялық дат басудан қорғайтын электрохимиялық қондырғылар (бұдан әрі - ЭХҚ), резервуарлардағы редукциялық бастиектер, қысымды, автоматика, қорғау жүйесін реттегіштер, бұғаттағыштар мен сигнал бергіштер, бақылау-өлшеу аспаптары (бұдан әрі – БӨА), қосалқы құрылғылар, арматура (ысырмалар, қақпақтар, вентилдер мен тағы басқалар).


2-тарау. Әсер ету саласы мен қолдану тәртібі


2. СКСГ объектілерін жобалау, салу, кеңейту, қайта салу, техникалық қайта жабдықтау, тоқтату және жою, дайындау, монтаждау, ретке келтіру, қызмет көрсету, жөндеу және СКСГ объектілерде қолданылатын техникалық құрылғыларды сынау жұмыстары өнеркәсіп қауіпсіздігі туралы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес білімі тексерілген тұлғалармен жүзеге асырады, өнеркәсіп қауіпсіздігі саласында қолданылатын нормативтермен және техникалық актілермен реттеледі.

3. Осы Талап қауіпті өндірістік объектілерде отын ретінде пайдаланылатын артық қысымы 1,6 МПа аспайтын СКСГ сақтау, тасымалдау және қолдану объектілерін жобалауға, салуға, монтаждауға, қайта салуға және пайдалануға қойылатын өнеркәсіп қауіпсіздігі талаптарын белгілейді.

4. СКСГ талаптары:

1) сұйытылған көмірсутекті газдарды, ГТС сақтау және қолданудың бірлестік базаларына;

2) ГТБ;

3) тұрақты АГҚС;

4) белгіленген тәртіпте пайдалануға қабылданған жылжымалы автокөліктерге құю станцияларынан (автоцистерналардан) автокөлікті және баллондарды толтыру алаңдарына;

5) елді мекендердегі және қауіпті өндірістік объектілердегі резервуарлық қондырғыларға, қауіпті өндірістік объектілердегі топтық баллонды қондырғыларға;

6) сұйық және булы СКСГ фазалы сыртқы газ құбырларына;

7) болаттан жасалған газ құбырлары мен резервуарларын электрохимиялық дат басудан қорғау құралдарына;

8) сұйытылған көмірсутекті газдарды отын ретінде сақтауға, тасымалдауға және пайдалануға арналған өнеркәсіптік, ауылшаруашылық және басқа да өндірістердің сыртқы және ішкі газ құбырлары мен газ жабдықтарына (техникалық құрылғыларына);

9) өндірістік, жылыту-өндірістік және жылыту қазандықтарының сыртқы және ішкі газ құбырлары мен газ жабдықтарына (техникалық құрылғыларға);

10) сұйытылған көмірсутекті газды қолдану кезіндегі қауіпсіздік, реттеу және қорғау құралдарына, технологиялық процесті автоматты түрде басқару жүйесіне;

11) СКСГ газ құбырларындағы ғимараттар мен құрылыстарға қатысты қолданылады.

5. Талап:

1) технологиялық (алаң ішіндегі) газ құбырларына, сұйытылған көмірсутекті газдарды шикізат және (немесе) отын ретінде қолданатын химиялық, мұнай химиялық, мұнай шығару және мұнайды өңдеу өндірістерінің газ құбырларына, терминалдарына, резервуарлары мен газ жабдықтарына, өндірістік және (немесе) коммуналдық - өндірістік мақсаттағы сұйытылған көмірсутекті газ объектілеріне, оларды дайындау мен тиеуге қатысты өндірісте;

2) сұйытылған көмірсутекті газдарды сақтауға және өзен мен теңіз кемелерімен сұйытылған көмірсутекті газдарды тасымалдау үшін құйып - төгуге терминалдарына;

3) сұйытылған көмірсутекті газдарды құйып-төгуге арналған темір жол эстакадаларына, эстакадаларға баратын темір жолдарға;

4) сұйытылған газдарды тасымалдауға (тасуға) арналған темір жол және автокөлік цистерналары, контейнерлерге;

5) металлургия өндірісіне арналған технологиялық (алаң ішіндегі) газ құбырларына, резервуарларға және газ жабдықтарына;

6) газды қолданатын жылжымалы қондырғылар, сонымен қатар тонарларға, авто және темір жол көліктеріне арналған газ жабдықтарына, ұшу аппараттарына, өзен және теңіз кемелеріне;

7) әскери мақсатта қолданылатын газдық және газды қолданатын жабдықтарға;

8) эксперименттік газ құбырлары мен газ құбырларының тәжірибелік үлгілеріне;

9) газдық ауа қоспалары жарылысының энергиясын қолданатын және (немесе) қорғағыш газдарды алуға арналған қондырғыларға;

10) сұйытылған көмірсутекті газ тұрмыстық немесе зертханалық мақсатта қолданылатын әкімшілік, қоғамдық және тұрмыстық ғимараттардың ішкі газ құбырлары мен газ жабдықтарына;

11) коммуналдық-тұрмыстық мақсаттағы топтық және жеке баллонды қондырғыларға;

12) орнатылған жабдықтың жалпы жылу қуаттылығы 100 кВт және одан төмен кезде қызмет көрсететін, өндірістік мақсатта жылу энергиясын өндірмейтін жылу генераторлары, қазандықтары бар әкімшілік, қоғамдық және тұрмыстық ғимараттарды автономды жылыту және ыстық су жүйесіне қатысты қолданылмайды.

6. Өндірістік процестер мен технологияларды, газ жабдықтарының (техникалық құрылғылардың) және автоматизация құралдарының үлгілерін енгізу Қазақстан Республикасының заңына сәйкес жүзеге асырылады.

7. Сұйытылған көмірсутекті газды қолдануға қатысты персонал Қазақстан Республикасының өнеркәсіп қауіпсіздігі туралы заң талаптарына сәйкес дайындықтан өтеді.

8. Осы Талапты және басқа да нормативтік құқықтық актілер мен техникалық құжаттарды сақтауды бақылау өндірістік объектінің саласын ескере отырып, ұйым әзірлеген өндірістік бақылау жөніндегі талапқа сәйкес жүзеге асырылады.

9. Құрылыс-монтаж жұмыстарын жобалау мен орындауға өндірістік бақылау жобалау және құрылыс саласындағы қолданыстағы нормативтік құжаттардың талаптарын ескере отырып жүргізіледі.


3-тарау. Жобалау


10. СКСГ газ тарату және газ тұтыну жүйелерін салу (қайта салу) жобаларын, олардың элементтері, газ құбырлары мен резервуарларды электрохимиялық дат басудан қорғауды, ұйымның өнеркәсіп саласындағы жұмыстарды жүргізуге аттестацияланған ұйымдар жүргізеді.

11. Жобалық құжаттама белгіленген тәртіпте өнеркәсіп қауіпсіздігінің сараптамасынан өтеді.

12. Газдандыру жобаларына өнеркәсіптік қауіпсіздік бойынша сараптама жұмыстарын жүргізу үшін техникалық диагностикаға Қазақстан Республикасының заңымен белгіленген тәртіпте аттестацияланған ұйымдар жұмылдырылады.

13. Өнеркәсіп қауіпсіздігі сараптамасының қорытындысы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесімен қарастырылады және бекітіледі.

14. Елді мекендерге газды тарату және өндірістердің газды қолдану жүйелерінің жобалары осы Талапты, өнеркәсіп қауіпсіздігі туралы Қазақстан Республикасының құрылыстық нормалары мен талаптарын және заңнамаларын ескере отырып әзірленеді.

15. Қабылданған жобалық шешімдер үздіксіз, қауіпсіз газбен қамтамасыз етуді және газды тұтынушыларды жедел түрде сөндіру мүмкіндігін қамтамасыз етеді.

16. Сыртқы газ құбырларының жобалық кестесі мен олардың конструкциясы нормативтік пайдалану мерзімі шегінде қауіпсіз және сенімді қолдануды, қысымы мен тұтынуы бойынша берілген параметрлерге сәйкес газдың тасымалдануын қамтамасыз етеді, конденсаттық тығынданудың түзілуіне жол бермейді.

17. Жобада қарастырылатын материалдардың, техникалық құрылғылардың, сонымен қатар шет елдік өнімдердің Қазақстан Республикасының өнеркәсіп қауіпсіздігі туралы заңына сәйкес оларды қолдануға рұқсаты бар.

18. Сыртқы газ құбырлары мен СКСГ қоймаларын орналастыру жобаларын бірыңғай мемлекеттік немесе жергілікті үйлестіру жүйесінде әзірленген, белгіленген тәртіпте ресімделген және тіркелген топографиялық жоспарларда жасайды.

Жобаларда геологиялық-гидрологиялық таңдамалардың деректері болады.

19. СКСГ газ тарату және газды қолдану жүйелерінің жобалық құжаттары бекітілгенге дейін газды тарату ұйымының тапсырыс берушісімен келісіледі. Егер 24 ай ішінде құрылыс басталмаса жоба қайта келісіледі.

20. «Қауіпті өндірістік объектілердегі өнеркәсіп қауіпсіздігі туралы» Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 3 сәуірдегі Заңына сәйкес шекті салмағы 200 тонна және одан жоғары сұйытылған көмірсутекті газдарды (пропан - бутан) сақтау базасымен СКСГ мен ГТС сақтау және қолдану бірлескен базалары үшін, оларды іске қосуға дейін және (немесе) іске қосылған ГТС пайдалану процесінде өнеркәсіп қауіпсіздігінің декларациясы әзірленеді.

21. Аталған объектілердің өнеркәсіп қауіпсіздігі декларациясы объектіні салу, кеңейту, қайта салу және техникалық қайта жабдықтау жобалық құжаттарының қатарында пайдалану процесінің мезгіл аралығы кемінде 5 жылда әзірленеді.

22. Өнеркәсіп қауіпсіздігінің декларациясы белгіленген тәртіпте өнеркәсіп қауіпсіздігі сараптамасынан өтеді.

23. 10 ^-6 мәнінен артатын айналымында 200 және одан артық тонна сұйытылған көмірсутекті газдары бар жобада қабылданатын техникалық (жобалық және технологиялық) шешімдер үшін СКСГ объектісінің өнеркәсіптік қауіпсіздігінің нормативтік деңгейін қамтамасыз ететін мынадай іс-шаралар әзірленеді:

1) апат қаупін және оған байланысты қатерлерді жанжақты бағалау;

2) апаттарды алдын алу бойынша қабылданған шараларды талдаудың жеткіліктігі;

3) өнеркәсіп қауіпсіздігі талаптарына сәйкес қауіпті өндірістік объектіні пайдалануға беруді, апат салдарларын жоюды ұйымдастыру дайындығын бағалау;

4) жұмысты ұйымдастыру регламенті;

5) апат салдарларының масштабын төмендетуге бағытталған іс-шараларды әзірлеу.


4-тарау. Сыртқы газ құбырлары


24. Жалғаспалы инженерлік коммуникацияларға, ғимараттар мен құрылыстарға дейін газ құбырларын жүргізу шарттарын таңдау мен СКСГ резервуарларын орнатуды Қазақстан Республикасының өнеркәсіп қауіпсіздігі туралы заңымен белгіленген құрылыс нормалары мен талаптарына, басқа да нормативтік-техникалық құжаттарға сәйкес жүргізеді.

25. Жобаларда жер асты газ құбыларын салуды қарастырады.

26. Жердегі және жердің үстіндегі газ құбырларын салу тиісті негіздер болған кезде ГТС, ГТБ, АГҚС аумақтарында рұқсат етіледі.

27. СКСГ бу фазалы сыртқы газ құбырларының құрылысын салу жобаларында газды тарату және газды қолдану жүйелеріне арналған талаптарды сақтайды.

28. Қоймалық және топтық (жасанды буландыру) баллонды қондырғылардан төмен қысымды СКСГ бу фазалы жер асты газ құбырларын тереңдетуді газ булары конденсациясын болдырмау мақсатында кемінде жер қабатының қататын деңгейінен қарастырады.

29. Сыртқы газ құбырлары үшін болаттан жасалған құбырлар мен жалғастырғыш бөлшектерді таңдау кезінде белгіленген тәртіпте бекітілген номенклатураны басшылыққа алады.

30. Жер асты және жердегі газ құбырларын топырақпен үю үшін құбыр қабырғасының ені кемінде 3 мм, жер үстіндегі және жердегі топырақпен үйілмейтін газ құбырлары үшін қабырғасының ені 2 мм құбырлар алынады.

Болат құбырлар 0,25 % - артық емес көміртектен, 0,056 % - күкірттен, 0,046 % - фосфордан тұрады.

Көміртекті және төмен қоспалы болаттар үшін көміртегі эквивалентінің көлемі 0,46 % аспайды.

Полиэтиленнен жасалған құбыр материалдарына, таңбалау мен сынау әдістеріне қойылатын талаптар мемлекеттік стандарттарға сәйкес келеді.

Полиэтиленнен жасалған шекті төзімділігі (ШТ) кемінде 8,0 МПа полиэтилен құбырларын резервуарлық қондырғылардан берілетін төмен қысымды СКСГ бу фазалы газ құбырларын салу кезінде қолданады.

31. Қоймалық қондырғыларды жобалау кезінде: сұйық және бу фазалы құбырларды, қоймаларды, тиектік арматураны, ПЗК, газ қысымын реттегіштер, ПСК, ООП қарастырады.

Резервуарлық қондырғы құрамында буландырғыш қондырғыларды қарастырады.

32. Топтық баллонды қондырғылар құрамында СКСГ үшін баллондарды, тиек арматураларды, газ қысымын реттегішті, ПЗК, ПСК, манометрді қарастырады.

33. Жердің үстінде орнатылатын қондырғы үшін СКСГ тұрақты және тасымалдауға жарайтын (алынатын) қоймалар қарастырылады.

Реттегіштерден кейін СКСГ жұмыс қысымы жобалықтан аспайды.

34. ПСК әр қоймада, ал қоймаларды (сұйықтығы және фазасы бойынша) топтарға біріктірген жағдайда әр топтың бір қоймасына орнатылуын қарастырады.

ПСК өткізу қабілеттілігі есептеумен анықталды.

35. Жылытылатын жайларда орналастырылатын топтық баллонды қондырғылардан, жер асты қоймаларынан жердің үстіндегі газ құбырларын жанбайтын материалдармен жылудан оқшаулауды және жоба бойынша газ құбырларын жылытылуын өткізуді қарастырады.

5-тарау. Сыртқы газ құбырлары мен қоймаларын

электрохимиялық дат басудан қорғау


36. Жер астында орналастырылған СКСГ қоймаларын және жер асты болаттан жасалған газ құбырларын жобалаудың техникалық тапсырмасына оларды ЭХЗ қорғау жөніндегі бөлім кіргізілген.

37. Газ құбырлары мен қоймаларын дат